[Note d’archives dans la marge de
gauche par une main du XXe siècle :] 1459 avril 25Date : 25.04.1459
Processus contra Jaquetam PelorinazPersonne : ,
suspectam de secta heretice pravitatis
25 avril 1459
Anno Domini millesimo IIIIC LIXno et die vicesima quinta mensis
aprilisDate : 25.04.1459, in
castro MartigniaciLieu d’origine : 1, vigore assignacionis facte comparet
coram venerabili et egregio viro fratre
Petro GinodiPersonne : ,
ordinis fratrum
PredicatorumOrganisation : , sacre theologie professore, locumtenente reverendi patris
hereticeque pravitatis inquisitorisTerme : a sancta Sede apostolica specialiter deputati
in diocesibus
SedunensiLieu : ,
LausannensiLieu : et
GebennensiLieu : , necnon eciam vicesgerente
in hac parte auctoritate sibi commissa reverendi in
ChristoPersonne : patris et domini
domini
VualteriiPersonne : , Dei et apostolice Sedis gracia
episcopiTerme : SedunensisOrganisation : ,
comitisTerme :
et
prefectiTerme : VallesiiLieu : , videlicet dicta
Jaqueta PelorinaPersonne : , de
RaspisLieu : 2,
parrochie
MartigniaciLieu : , suspecta de
crimine hereticeTerme : pravitatis.
Quequidem JaquetaPersonne : promisit et juravit juramento suo corporali,
tactis Dei euvangeliis per eandem in manibus prefati domini
locuntenentisAinsi, et sub pena habere delictum pro confesso de quo
inculpatur et est supecta si de perjurio convicta fuerit.
Interrogata an sciat causam sue detencionis, que JaquetaPersonne : dicit
quod non.
Qui prefatus dominus vicarius sibi
JaquetePersonne : notifficavitAinsi
quod est detenta pro crimine heresis et
appostassieTerme : Ainsi de quo inculpatur
et tenetur pro suspecta, presentans prefatus dominus vicarius dicte
JaquetePersonne : presenti et audien
tCorrection par-dessus, remplace : dai eamque diligenter exortatus est quod si
voluerit confiteri, dicere et declarare veritatem quam sciverit de et
super dicto heresis crimine, se offert sui parte necnon prefati domini
SedunensisOrganisation :
episcopi sibi facere misericordiam de jure redeuntibus et penitentibus
ad sanctam matrem Ecclesiam, puro corde et fide non ficta, promissam facere
et concedere auctoritate dicti inquisicionis officii.
Quequidem JaquetaPersonne : dicit
et respondit se numquam fuisse nec esse de sectaTerme : hereticorumTerme : et non indigere
propter hoc de misericordia sibi supra presentata.
Quibus auditis, prefatus
dominus locuntenensAinsi quo supra nomine dictam JaquetamPersonne : pro prima monicioneTerme :
juridica monuit et diligenter, ut convenit, exortatus est ut ipsa
JaquetaPersonne : hinc ad diem jovis proximam XXVI dicti mensis aprilisDate : jeudi, 26.04.1459, hora none,
super premissis advertere velit et compareat personaliter coram prefato domino locumtenente
in ipsiusque presencia omnimode confiteatur veritatem de et super dicto crimine
heresis de quo est inculpata et tenetur pro suspecta, presentans ut supra
sibi JaquetePersonne : misericordiam sancte matris Ecclesie que redeuntibus et penitentibus,
puro corde et fide non ficta, est promissumAinsi.
De quibus premissis omnibus
prefatus dominus
b locumtenens michi notario subscripto peciit litteram testimonialem,
presentibus ad hec vocatis et rogatis, videlicet venerabilibus religiosis
Petro VuilliensPersonne : et
Petro
RolazPersonne : , canonicis
Montis JovisLieu : ,
Jacobo de FausonayPersonne : ,
Johanne de BertholinisPersonne : ,
Johanne
de PratoPersonne : ,
Perrodo MorandiPersonne : ,
Rolando de BasqueriaPersonne : et pluribus aliis testibus
etcAbréviation.
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
26 avril 1459
Secunda monicioCentré
Anno et loco quibus supra et die vicesima sexta mensis aprilisDate : 26.04.1459,
vigore assignacionis suprascripte comparuit personaliter eadem
JaquetaPersonne : coram venerabili religioso fratre
Victore MacenetiPersonne : ,
ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : 3, in decretis
baccallarioAinsi et ad hoc
missisCorrigé de : missoc per egregium fratrem
Petrum GinodiPersonne : predictum, locuntenentem
ut supra.
Quiquidem frater VictorPersonne : , procurator fideiTerme : quo supra nomine sibi
JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie in forma juris presentavit si
puro corde, fide non ficta, redire vellet ad gremium sancte matris
Ecclesie et omnimodam dicere veritatem de se et suis complicibus.
Que dicta JaquetaPersonne : respondit eidem fratri VictoriPersonne : se nichil scire
de hiis de quibus inquirebatur contra eam.
Quibus auditis
per dictum fratrem
VictoremPersonne : , assignavit eidem
JaquetePersonne : horam, videlicet
ad eandem diem, hora vesperorum, coram ipso personaliter comparitur
Corrigé de : amd pro
tercia
[monicione]Omission, complété(e) par analogiee, ut sibi
f veritatem diceret de hiis de
quaAinsi inculpatur.
De quibus premissis omnibus dictus
g frater
VictorPersonne : quo supra
nomine michi notario subscripto peciit litteram testimonialem,
presentibus
Ansermo AlbiPersonne : , de
Sancto BrancherioLieu : , et
Johanne BasPersonne : , famulo castellani.
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
26 avril 1459, plus tard
Tercia monicioTerme : Centré
Anno, indicione, dieDate : 26.04.1459, loco et coram testibus quibus supra,
vigore assignacionis suprascripte comparuit personaliter eadem
JaquetaPersonne : coram prefato domino locuntenenteAinsi.
Quiquidem
locumtenens sibi JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie in forma juris
presentavit si puro corde, fide non ficta, redire vellet
ad gremium sancte matris Ecclesie et omnimodam dicere veritatem
de se et suis complicibus.
Que dicta JaquetaPersonne : respondit
eidem domino locumtenenti se nichil scire de hiis de quibus
inquirebatur contra eam.
Quibus auditis, dictus dominus
locumtenens assignavit eandem
JaquetamPersonne : ,
ad diem sabbati sequentis
XXVII dicti mensisDate : samedi, 27.04.14594 personaliter comparituram, coram ipso domino locumtenente,
etcAbréviation.
De quibus premissis omnibus et singulis prefatus dominus locumtenens
michi notario subscripto peciit litteram testimonialem, presentibus quibus
supra.
27 avril 1459
Quarta monicioTerme : ex habundantiCentré
Anno et loco prenotatis et die sabbati vicesima septima mensis
aprilisDate : 27.04.14595, vigore assignacionis prescripte comparuit
personaliter eadem
JaquetaPersonne : coram prefato domino locumtenente.
Quiquidem
locumtenens sibi JaquetePersonne : pro ultimo dictarum monicionum termino et
ex habundanti, quia misericordia sancte matris Ecclesie est major
quam malicia et peccatum, dicte JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie
in forma juris presentavit si tamen puro corde, fide non ficta,
redire vellet ad gremium sancte matris Ecclesie et omnimodam dicere
veritatem de se et suis complicibus.
Que dicta
JaquetaPersonne : respondit eidem domino locumtenenti se nichil scire de
hiis de quibus inquirebatur contra eam.
Quibus auditis,
dictus dominus locumtenens assignavit eandem JaquetamPersonne : ad dies
sequentes coram ipso personaliter comparituram ad inquirendum
in propriam personam eiusdem JaquetePersonne : secundum formam juris
pro veritate ex ore suo habenda, alias dicturam et proposituram
causam justam et racionabilem, si quam habeat, quare in
propriam personam eiusdem inquiri non debeat, instante procuratore
fidei, ulteriusque processurum, ut fuerit racionis.
Datum die
et anno quibus supraDate : 27.04.14596, in
castro MartigniaciLieu d’origine : , presentibus ad hec
vocatis testibus
Jacobo CavelliPersonne : ,
clericoTerme : et
notarioTerme : publico, et
Johanne
BasPersonne : , famulo castellani.
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
27 ou 28 avril 1459
Sentencia interlocutoriaTerme : Centré
Anno, die et locoDate : 27.04.14597 prenotatis comparuit in
castro MartigniaciLieu d’origine :
dicta
JaquetaPersonne : assignata coram nobis et interrogata si et
desuper hiis de quibus intitulabatur et inculpabatur veritatem
dicere vellet.
Que respondit se de dicta materia nichil
scire nec scire velle.
Quibus auditis, dictus dominus locumtenens
interrogavit eam si aliquos inimicos capitales haberet
et a testimonio repellere vellet.
Que respondit et dicit quod
non.
Et insuper interrogata si se deffendere super
hiisCorrection par-dessus, remplace : hoch
vellet et ad suas deffensiones admitti, que dixit se
esse bonam et perfectam et aliud nichil dixit.
Quibus
suis responsionibus auditis, prefatus frater
Victor MactenetiPersonne : ,
jurisperitus et baccallarius in decretis, procurator fidei, attentis
accusacionibus, variacionibus, indiciis et
famamCorrigé de : famai magno
tempore contra eandem
JaquetamPersonne : laborantibus, peciit in
eius personam inquiri, donec et quousque veritas ex ore eius
haberetur.
Nos igitur frater Petrus GinodiPersonne : , sacre
theologie professor, vicarius locuntenens reverendi patris,
fratris Reymondi de RotaPersonne : , ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : , in
diocesibus LausannensiLieu : , GebennensiLieu : et SedunensiLieu : inquisitoris
auctoritate apostolica specialiter deputati, necnon et auctoritate reverendi
in ChristoPersonne : patris et domini domini Vualterii de SupersaxoPersonne : ,
Dei et apostolice Sedis gracia episcopi SedunensisOrganisation : , in hac parte
michi concessa usque ad sentenciam diffinitivam exclusive,
ut patet per publicum instrumentum receptum per
venerabilem virum dominum Leonardum PrepositiPersonne : , canonicumTerme : ecclesie
SedunensisLieu : et procuratorem dicti reverendi domini SedunensisOrganisation : , habito
consilio cum libris et peritis, te JaquetamPersonne : , attentis diffamacionibus et maxima infamia contra te magno tempore
laborante, perjurio et indiciis magnis et claris contra
te laborantibus, in propriam personam inquiri, instante procuratore
fidei, declaramus et ordinamus donec et quousque veritas
ex ore tuo habeatur, citra tamen mortis periculum, sanguinis
effusionem, membrorum mutillacionem, de quibus sollemniter
protestamur.
Datum in
castro MartigniaciLieu d’origine : ,
die et anno premissisDate : 27.04.14598,
presentibus ad hec vocatis testibus, videlicet nobili
Jacobo ExchamperiiPersonne : ,
venerabilibus religiosis domino
Petro VuilliensPersonne : et domino
Petro
RolaPersonne : , canonicis
Montis JovisLieu : , nobili
Henrico de FausonayPersonne : ,
Ansermo
AlbiPersonne : ,
BertholetoPersonne : de
AntronazLieu : ,
Johanne de DrapelloPersonne : et
Perrodo
MorandiPersonne : .
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
30 avril 1459
jResponsio facta per Jaquetam PerolinazPersonne :
inquisitam.Centré9
[Note dans la marge de
gauche :] Accusati
k
Anno Domini millesimo CCCCLIXo et die ultima mensis aprilisDate : 30.04.1459, vigore assignacionis
prescripte comparuit coram prefato domino locumtenente domini inquisitoris
prenominata Jaqueta PerolinazPersonne : inquisita.
Quiquidem dominus locumtenens
interrogavit dictam
JaquetamPersonne : an velit confiteri et declarare veritatem
quam sciverit de et super crimine heretice pravitatis de quo est inculpata,
deffamatataTerme : Corrigé de : diffamatal et suspecta.
Que JaquetaPersonne : , liberata ab omni vinculo
carceris, tortureTerme : et questionis, dicit, confitetur et deponit verum esse
quod quadam vice, diu est, et non recordatur de tempore, ut dicit, Johannetus
FalquetPersonne : quondam, eiusdem secte heretice pravitatis, sibi dixit quod iret ad domum
ipsius JohannetiPersonne : ; et venit eadem JaquetaPersonne : , et dum fuit ante domum dicti
JohannetiPersonne : , reperit ibi dictum JohannetumPersonne : et quendam hominem nigre
speciei. Qui JohannetusPersonne : dixit dicte JaquetePersonne : : « Venisti huc ; opportet quod
tu maneas nobiscum ». Et adinvicem habuerunt multa verba.
Deinde idem JohannetusPersonne : dixit dicte JaquetePersonne : : « Opportet quod tu te reddas
isti homini et habebis multa bona et omnia que volueris ». Que JaquetaPersonne : ,
instigante dicto Johanneto FalquetiPersonne : quondam, fecit homagium dicto homini nigre
speciei.
Interrogat
aCorrection par-dessus, remplace : usm qualis erat homo ille, dicit quod erat
dyabolusTerme : .
Interrogata quo nomine vocabatur, dicit quod vocabatur BocharPersonne : Changement de langue : français, prout
sibi dixit.
Interrogata qualiter scit quod erat dyabolus, dicit quod eum
cognovit in specie et eciam in actibus suis.
Interrogata quomodo
fecit homagium, dicit quod dedit sibi osculum in culo. Deinde,
instigante dyabolo et Johanneto FalquetiPersonne : predicto quondam, negavit Deum
et fidem catholicam et sacramenta Ecclesie et pro homagioTerme :
sibi dyabolo in specie qua supra donavit grossum digitum, et
ipse dyabolus in specie qua supra mordidit digitum sibi donatum.
Interrogata in quo loco fuit in secta hereticorum, dicit quod fuit
pluries in domo dicti JohannetiPersonne : .
Interrogata qui erant presentes,
dicit quod erat dictus
BocharPersonne : Changement de langue : français, quedam mulier vocata
BerengizPersonne : Changement de langue : français
quondam,
Johannetus FalquetPersonne : quondam,
AnthoniaPersonne : , uxor
JohannisÀ l’original : Jo de MollendinoPersonne : quondam,
AgnexPersonne : , uxor
Johannis de LuchiaPersonne : ,
Michalla de VillaPersonne : 10,
Perretus
AbbatisPersonne : ,
Johannetus JorenPersonne : quondam,
PetrusÀ l’original : P de LeschelleyrChangement de langue : françaisPersonne : , et plures
alii, in numero circa XVIII personarum, de quorum nominibus ad presens
non recordatur ; eciam erant plures stranei quos non cognoscebat.
Interrogata quid faciebant in dicta secta, dicit quod bibebant
et comedebant, deinde supponebant.
Interrogata qualis
eam cognovit in secta carnaliter, dicit quod dictus BocharPersonne : dyabolus
eam pluries cognovit carnaliter.
Interrogata an sit aliqua
differencia in cohituAinsi carnali de dyabolo et homine, dicit quod
sic, quia habet membrum grossum et multum frigidum et
habitat ad modum bestiarum brutarum subvertendo ordinem
nature hominis.
Interrogata quomodo ibat ad sectas,
dicit quod dictus BocharPersonne : eam multociens portabat ad
sectas.
Interrogata quomodo, dicit quod sibi tradiderat
unum
baculumTerme : cum
onguentoTerme : , qui per
invocacionemTerme : dyaboli
n
ducebat eam ad sectam, dicendo
« Joz joz,Changement de langue : français parte dyaboli ! ».
Interrogata quo lumineTerme : utebantur in sectis, dicit quod
habebant lumen trublidum et candelam nigram ; et quando
volebant supponere, candela erat suffocata ; et dicit
quod in galli cantu incontinenti recedebant a secta.
Interrogata de quibus cibis comedebant in secta,
dicit quod comedebant panem, vinum et carnes.
Interrogata de quibus carnibus, dicit aliquando de
carnibus castronis et bovis, et aliquando de carnibus
puerorumTerme : ; tamen ipsa non commedebat, ut dicit, et
multociens erat Johannes AbbatisPersonne : et AnthoniaPersonne : , uxor Petri
BegexPersonne : .
Interrogata in quo loco capiebant pueros,
dicit in cimisterio ecclesie parrochialis MartigniaciLieu : .
Interrogata qui erant illi pueri qui fuerant capti
per eos in cimisterio, dicit quod non recordatur, quia
jam diu est quod non fuit in secta, ut dicit.
Item dicit quod quadam vice fuerunt in secta apud
LevronumLieu : , in domo
Perrodi RasiPersonne : , et ibidem erant eadem
JaquetaPersonne : et inter
o alios quidam vocatus
CognetPersonne : de AlessesLieu : Changement de langue : français11
et
Perrussodus VeniandiPersonne : 12 quondam.
Interrogata qualiter
apperiebatCorrigé de : apperiebantp
portas quando ibant in domibus et citurnis, dicit quod magister
ipsorum, scilicet dyabolus, apperiebat.
Interrogata qua die tenebant
sectam, dicit multociens in die jovisPériode : jeudi.
Interrogata an
timebat quando dyabolus portabat eam, dicit quod sic, aliquando ;
eciam dicit quod occuli faciebant sibi malum propter velocitatem
quando ibat, eciam pro aere.
Interrogata an tempore quo
ibat ad sectas, maritus suus se perceperit de eadem de nocte,
dicit quod non, quia dormiebat ; tamen quando ipsa veniebat, idem
maritus suus sibi JaquetePersonne : dicebat : « Quid habes ? Tu es ita
frigida. »
Interrogata an
q–confessa fueritCorrection en bas de page, remplace : consa fuerit–q capellano delictum
heresis, dicit quod non.
Interrogata an receperit corpus ChristiTerme :
in festo PascheDate : des fêtes sans date fixe quolibet anno, dicit quod sic, sicut alii
in ecclesia.
Interrogata qua devocione recipiebat,
dicit quod aliquando habebat devocionem in se, tamen numquam
potuit venire ad confessionem de huiusmodi delicto
heresis, nec fuit illius
volunctatisCorrigé de : voluntatisr.
Aliud nescit de
gestis per eam in secta, quia, ut dicit, diu est quod non
fuit in dicta secta et non recordatur de aliis
preter de suprascriptis, se offerens quod quando recordabitur,
confitebitur et declarabit prefato domino viceinquisitoriTerme : veritatem.
De quibus premissis omnibus prefatus dominus locumtenens
domini inquisitoris michi notario
subscripstoCorrigé de : subscriptos precepit litteram
testimonialem, presentibus ad hec vocatis testibus, videlicet
venerabilibus domino
Petro RolazPersonne : , canonico
RipallieOrganisation : , domino
Petro VullienPersonne : , canonico
Montis JovisOrganisation : , nobili
Jacobo
ExchamperiiPersonne : ,
Jacobo CavelliPersonne : , notario,
Anthonio Promentz alias
BertholetoPersonne : , de
IntronaLieu : , et
Johanne BasPersonne : .
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
1er mai 1459
Repeticio facta dicte JaquetePersonne :
et conclusio facta in processuCentré
Anno quo supra et die prima mensis maiiDate : 01.05.1459, vigore
assignacionis facte comparuit coram prefato domino
vicario et locumtenente domini inquisitoris, videlicet prenominata
Jaqueta PerolinazPersonne : .
Quiquidem dominus viceinquisitor
diligenter interrogavit et avisavit dictam
JaquetamPersonne :
an ea que supra deposuit sint vera et de eisdem
bene certifficata, et an velit aliquid a dicta sua
responsione removere, mutare vel addere pro sola
facti veritate dicenda
t.
Que
JaquetaPersonne : dicit
u et
suo corporali juramento, tactis per eam sanctis scripturis in
manibus prefati domini locumenentis, dicit quod ea que supra
deposuit sunt vera et de ipsis est in animo suo bene
certifficata et avisata et
v dicit quod nesciret aliud
dicere quia non recordatur.
Et fuit interrogata per
prefatum dominum inquisitorem an velit concludere in suo
presenti processu vel alias facere allegaciones pro suis
deffensionibus habendis ; dicit quod non vult petere
preter misericordiam Dei et Ecclesie et contentatur quod
concludatur in suo processu, quia aliud nesciret
dicere preter ea que deposuit.
Et pari forma
comparuit egregius frater
Victor MactenetiPersonne : w,
in decretis baccallarius, procurator fidei, petens concludi
in dicto processu.
Quibus audittis, prefatus
dominus vicarius et locumtenens domini inquisitoris
de consensu dictorum procuratoris fideiTerme : et JaquetePersonne : conclusit
in dicto processu, dicendo : « In nomine Patris et
Filii et Spiritus Sancti amen ».
De quibus
premissis omnibus et singulis prefatus dominus
procurator fidei michi notario subscripto peciit
dari litteram testimonialem, presentibus ad hec vocatis
testibus, videlicet nobili Johanne ExchamperiiPersonne : , vicedopnoAinsi
MartigniaciOrganisation : , Jacobo CavelliPersonne : , notario, Angellino
ObsertPersonne : , Perrodo MorandiPersonne : , Johanne LeonardiPersonne : , BertholetoPersonne :
de IntronazLieu : Changement de langue : français et Johanne BasPersonne : , familiaribus castri dicti
loci MartigniaciLieu : . Actum in dicto castroLieu d’origine : , die et anno
premissisDate : 01.05.1459.
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
5 mai 1459
RattifficacioTerme : facta per dictam JaquetamPersonne :
de premissis
Centré
Anno quo supra et die sabatti quinta mensis maiiDate : 05.05.1459, fuit eadem
JaquetaPersonne : interrogata per egregium dominum Petrum CochardiPersonne : ,
vicarium domini SedunensisOrganisation : episcopi, de et super premissis an illa sint vera, sicut
deposuit. Que dicit quod sic et illa omnia ractifficat tamquam
vera.
De quibus, etc.Abréviation, presentibus ad hec vocatis testibus nobilibus
Petermando de ChivronePersonne : , vicedopno SedunensiLieu : , PetroPersonne : eius
filio, et Jacobo ExchamperiiPersonne : .
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
10 mai 1459
xAssignacio facta dicte JaquetePersonne : ad audiendum
jus et diffinitivam sentenciamTerme : super y
suo processu
Centré
z
Anno quo supra et die decima mensis maiiDate : 10.05.1459,
hora
primePériode : le matin, de mandato prefatorum dominorum vicariorum
aa
per me scribam inquisicionis assignata
[fuit]Omission, complété(e) par analogieab prefata
JaquetaPersonne : super
intitulatis, ibidem presens et audiens, ad diem presentem,
hora none, coram prefatis dominis vicariis personaliter
comparitura ad audiendum jus et diffinitivam sentenciam
peremptorie et precise per eosdem ferendam super dict
oCorrection par-dessus, remplace : isac
adsuo processu contra eandem
JaquetamPersonne :
formato.
Actum in castro MartigniaciLieu d’origine : , die et anno premissisDate : 05.05.1459,
presentibus ad hec vocatis testibus Johanne de DrapelloPersonne : ,
Angellino ObsertPersonne : et Johanne BasPersonne : , famulo castellani.
[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial
Résumé
Jaquette Pelorinaz, de Martigny, arrêtée le 4 avril 1459, comparait le 25 avril 1459 devant le vice-inquisiteur [et représentant de l’évêque de Sion] Pierre Ginod, au château de Martigny. Après la quatrième monition et à la demande du procureur de la foi Victor Massenet, la sentence interlocutoire est rendue par la cour le 28 avril et exécutée le lendemain. L’inculpée avoue et dénonce au total 12 personnes (8 hommes, dont 3 déjà défunts ; et 5 femmes, dont 2 déjà défuntes). Le 1er mai, suite à la confirmation des aveux, le lieutenant de l’inquisiteur conclut le procès. Le 5 mai, Jaquette ratifie à nouveau ses aveux devant le vicaire épiscopal Pierre Cochard. La sentence est rendue le 10 mai au cimetière de l’église paroissiale de Martigny. Jaquette est condamnée à la confiscation de ses biens et à la remise au bras séculier pour être punie, ainsi que deux autres femmes, Michelle de Villa et Agnès de Luchia. Elles sont mises au bûcher le jour même.