check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 3-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, von Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega und Martine Ostorero

Zitation: SDS VD D 1 3-1

Lizenz: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Catherine Quicquat, de Vevey

1448 März 15 – 18. Château de La Tour-de-Peilz

Catherine Quicquat, de Vevey, comparait le 15 mars 1448 devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, au château de La Tour-de-Peilz. Elle est dénoncée par plusieurs personnes déjà condamnées ainsi que par les témoins d’une enquête secrète instruite auparavant par les mêmes inquisiteur et vicaire. Suite à la deuxième monition, le procureur de la foi Pierre Rondinel produit des dépositions de témoins et des actes de procès d’hérétiques condamnés qui ont dénoncé Catherine. Le lendemain, suite à la troisième monition et comme Catherine refuse de passer aux aveux, le procureur de la foi demande une sentence interlocutoire pour soumettre l’accusée à la torture. Après une dernière monition, la sentence interlocutoire est rendue par la cour et exécutée immédiatement. Le dimanche 17 mars, Catherine demande au châtelain de La Tour-de-Peilz d’amener devant elle l’inquisiteur pour entendre sa confession. En présence de l’inquisiteur, du procureur de la foi, du notaire et de deux témoins, l’accusée passe aux aveux et dénonce onze personnes (7 hommes et 4 femmes), dont quatre déjà condamnés comme hérétiques. Le lendemain, Catherine ratifie ses aveux à l’exception de l’accusation contre l’un des supposés complices : Pierre Munier. Le même jour, la sentence est rendue par la cour et prononcée publiquement devant l’église Saint-Martin de Vevey.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Catherine Quicquat occupe les pages 29 à 43 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte huit folios, avec une erreur de numérotation moderne, puisqu’on trouve une page 29bis. Les pages 41 et 42 sont restées blanches, et le dos du cahier (p. 43) ne contient qu’une seule annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Le premier folio du dossier (p. 29–30) contient une partie de l’enquête secrète correspondant au témoignage de Jean Brunet, bourgeois de Vevey. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales, et qui authentifie le document à l’aide de son signet.

Editionstext

[Registraturvermerk am linken Rand von Hand des 20. Jh.:] 1448 marsDatum: März 1448

Processus Catherine QuiqctatPerson: de ViviacoOrt:


Sequitur inquisicio secreta sumpta per venerabiles viros
dominos fratrem Petrum de AlnetoPerson: ordinis
Predicatorum
Organisation:
1, heretice pravitatis inquisitoremBegriff: in
diocesi LausannensiOrt: et GebennensiOrt: et quibusdam aliis
civitatibus et locis, a sancta Sede apostolica specialiter
deputatum, et Leopardum de BoscoPerson: vicariumBegriff:
in hac parte reverendi in ChristoPerson: patris et domini nostri
domini Georgii de SaluciisPerson: Dei et apostolice Sedis
gracia LausannensisOrganisation: episcopiBegriff: et comitisBegriff: , contra et
adversus CatherinamPerson: uxorem Thome QuicquatPerson:
inquisitam.

Et primo2 discretus vir Johannes BrunetiPerson:
clericusBegriff: et burgensisBegriff: TurrisOrganisation: primus testis productus
juratus deligenterAuffällige Schreibung et secrete examinatus
de et super infamiaBegriff: prefate CatherinePerson: inquisite.
Qui testis dicit et deponit quod, a sex autKorrektur überschrieben, ersetzt: a[nis]a septem
annis citra vel circa
Zeitspanne: 7 Jahre
, ipse testis dici audivit
in villis ViviaciOrt: , Turris de PeilOrt: a pluribus
personis notis et vicinis dicte CatherinePerson:
et quamplurimis aliis, quod ipsa CatherinaPerson: fuerat,
erat et adhucKorrektur überschrieben, ersetzt: adhuncb est de heresisBegriff: pravitate
diffamataBegriff:  ; dicens ulterius idem testis
se dici audivisse certis diebus et horis
a pluribus personis fidedignis quod quadam
die qua dicta SibilietaPerson: cumbrusta fuit
adducta ante Hospitale c–novis veteriKorrigiert: Novum3 Veteris–c
Macelli
Ort:
4 ViviaciOrt: in jornatisBegriff: castelli predicti
loci pro cognicione de eadem SibiliaPerson: fienda
de et super crimine heresisBegriff: tunc detentaKorrektur überschrieben, ersetzt: detentamd ;
[S. 29bis]Seitenumbruchdicta SibilietaPerson: videns prefatam CatherinamPerson:
in quadam fenestra necnon dictam JoliazPerson: 5, dixit
et ore suo proprio protulit : « Ultra sunt due
mulieres – respiciendo contra easdem mulieres –
que ita beneHinzufügung oberhalb der Zeilee meruissentKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: merueruntf esse hic
loco quo sumKorrektur überschrieben, ersetzt: suntg adducta pro cognicione fienda,
prout et ego »
. Subjungens quod quodam anno
lapso de quo dicit se non recordari ad presens
quod idem ponens dietinAuffällige Schreibung continuabat in domo
domini Johannis GachetPerson: suo videre, in qua
morabatur prefata CatherinaPerson: inquisita, que
quidem CatherinaPerson: quamplurimis diebus et
vicibus eidem testi deponenti cum eadem
CatherinaPerson: solo in stupa dicte domus existenti
levando litteras pergameneasKorrektur überschrieben, ersetzt: pergamenash, dixit eidem
JohanniKorrektur überschrieben, ersetzt: JohaneteiPerson: deponenti, apponendo manus supra spatula
eius tamquam pota : « JohannisPerson:  » – loquendo
eidem deponenti – « ego tanta mala j orribilia
feci, nescio quid deveniam »
. Aliud nescit
nisi quod quamplurima nefandissimaBegriff: k eidemHinzufügung auf Zeilenhöhel
JohanniPerson: dixit, de quibus non recordatur,
sed dicens premissa per ipsum deposita
prout deposuit sunt vera super generalibus ;
interrogatus an prece, precio, odio, timore vel favore etcAbkürzung.,
dicit quod nomKorrigiert: nonm nisi pro sola veritate dicenda.
[S. 30]Seitenumbruch

Anno Domini millesimo quatercentesimo
quadragesimo octavo a nativitate Domini sumpto
die vero veneris decima quinta mensis marcii
Originaldatierung: 15.3.1448
. Sequitur n
inquisicio seu inquisicionalis processus qui et que
faciunt seu fieri intenduntur per venerabiles et egregios viros
dominos o fratrem Petrum de AlnetoPerson: ordinis
Predicatorum
Organisation:
heretice pravitatis inquisitorem p–in civitate LausannensiOrt:
et quibusdam aliis
civitatibus et locis
Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen
–p et Leopardum
de Bosco
Person:
[vicarium]Auslassung, sinngemäss ergänztq in hac parte reverendi in ChristoPerson: patris et domini nostri
domini Georgii de SaluciisPerson: Dei et apostolice Sedis gracia
LausannensisOrganisation: episcopi et comitis, contra et adversus CatherinamPerson:
uxorem Thome QuicquatPerson: de ViviacoOrt: Lausannensis diocesisOrt: , ex
mero officio sacre inquisicionis, diffamatam de
crimine heresis damnate atque inculpatam per plures
suos complices in crimine heresis dampnate qui
eam in suis processibus inculpaverunt atque in ipsa sua
inculpacione usque ad mortem inclusive perseveraverunt.

Et primo die predictaOriginaldatierung: 15.3.1448 in castro Turris de PeilAusstellungsort: ipsa
CatherinaPerson: inquisita in platea ipsius castri constituta
in conspectu predictorum dominorum inquisitoris et vicarii ac
monita per eosdem dominos et inducta sacris ac monicionibusBegriff:
ut veritatem de criminibus perpetratis in facto heresis
dampnate vellet recognoscere, interrogata est prout sequitur.

Et primo utrum sciat se fore et esse diffamatam
inter bonos et graves cristianos de pravitate hereticaBegriff: .
r–Confitetur infamiamMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–r Que respondit et sponte recognovit seipsamKorrektur überschrieben, ersetzt: ipsams esse diffamatam
de huiusmodi crimine et quod multociens fuit sibi improperatam
a pluribus personis diversarum condicionum.

Item magis interrogata a quo tempore fuit diffamata,
t–Tempus infamieMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–t dixit et respondit quod a tempore mortis cuiusdam SibiliePerson:
que fuit combrusta in ViviacoOrt: , ipsa sumpxit inicium
sue diffamacionis.
[S. 31]Seitenumbruch

Item magis interrogata quare sit diffamata a
tempore dicte SibiliePerson: , dixit et respondit quod ideo quia
u–Causa infamieMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–u ipsa conversabatur secum ; addens ulterius quod ipsa SibiliaPerson: ,
combrusta pro heresis crimine, docuit ipsam dare ad
sumendum viro suo tres gutas sanguinis emissi
a corpore suo proprio, quod hoc fecit, ut videlicet
vir suus eam adamaret et sibi non esset molestus.

Item magis interrogata si aliud sciat de crimine heresis
de qua diffamatur, dixit et respondit quod non,
sed juravit super sanctis Dei euvangeliis die
crastina se dicturam omnem veritatem de et super
sibi impositis quam noverit et sciverit, petens
dilacionem usque in crastinumDatum: 16.3.1448.

Quibus peractis predicti domini inquisitor et vicarius
predictam CatherinamPerson: inquisitam caritative et in visceribus
Jhesu ChristiPerson: multipliciter admonueruntBegriff: ut, spreta omni
seculi vanitate atque postposito omni timore humano,
omnem puram et nudam veritatem super commissis
criminibus de quibus inculpatur vellet
recognoscere, promittentes eidem, si hoc faceret,
omnem gratiam sancte matris Ecclesie, requirentes
inde sibi dari et concedi litteras testimoniales
per me infrascriptum juratum clericum et notarium
auctoritate imperiali notarium publicum. Que quidem
CatherinaPerson: humiliter requisivit predictos
dominos judices ut sibi terminum concederent
usque ad diem crastinam ad se avisandum
et super interrogatoriis sibi factis v
deliberandum.
Cui CatherinePerson: inquisite ipsi
domini judices assignaverunt diem sequentem
que erit decima sexta mensis huius marcii,
[S. 32]Seitenumbruchhora primeZeitspanne: morgens
Datum: 16.3.1448
, presentibus ibidem Petro RosPerson: castellanoBegriff:
ViviaciOrganisation: , Anthonio BonedieiPerson: , Johanne CatioPerson: , Johanne
Bruneti
Person:
et Johanne de BerchiezPerson: , burgensesBegriff: Turris
de Peil
Organisation:
, testibus ibidem astantibus et me notario
subscripto.

Anno et die predictis hora et loco superius
scriptis
Originaldatierung: 15.3.1448
vigore assignacionis suprascripte predicta
CatherinaPerson: inquisita fuit per prefatum dominum
inquisitorem caritative admonita utHinzufügung auf Zeilenhöhew, per passionem
domini nostri Jhesu ChristiPerson: , omnem veritatem vellet
recognoscere. Que quidem CatherinaPerson: inquisita
dixit et respondit ipsam non esse aliqualiter
x maculatam de heresiiAuffällige Schreibung, nec unquam aliud diceret
seu recognosceret. Qua monicioneBegriff: sic facta
visaque responssioneAuffällige Schreibung attentisque infamia et
accusacionibus contra eandem inquisitam per aliquos
y concrematos hereticos factasKorrigiert: factisz, produxit discretus vir
frater Petrus RandonelliPerson: ordinis PredictatorumKorrigiert: PredicatorumaaOrganisation:
procurator fideiBegriff: in vim majoris probacionis quosdam
testes et processus. Quibus premissis sic
factis atque visis petiit idem procurator fidei
debere inquiri in propriam personam ipsius inquisite
atque torquiriBegriff: debere donec veritas ab ore suo
eruatur, petens super premissis interloqui. Qui
prefatus dominus inquisitor attentis productis
et requisicionibus per procuratorem fidei factis, assignavit
eisdem partibus diem sabbati predictam hora noneZeitspanne: nachmittagsDatum: Samstag, 16.3.1448
ad procedendum ulterius in causa prout juris fuerit
et racionis.
[S. 33]Seitenumbruch

Anno predicto, die vero sabbati que fuit
decima sextaKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: setaab mensis huius marcii
Originaldatierung: 16.3.1448
vigore
assignacionis suprascripte in castroAusstellungsort: predicto
et in camera superioriKorrigiert: superioreac juxta magnam aulam
comparuit prefata CatherinaPerson: inquisita
coram prefatis dominis inquisitore et
vicario atque admonita per eosdem dominos
judices caritative pro tercia monicioneBegriff: et
termino peremptorio, ut veritatem sponte
et cunfesstinKorrigiert: confestimad vellet recognoscere. Que quidem
CatherinaPerson: delata nichil in contrarium
premissorum allegans, respondit : « Vere ego
non amplius loquar quam supra jam locuta sum ;
faciatis de meHinzufügung oberhalb der Zeileae quid volueritis »
.
Qua responsione
sic facta, prefatus frater Petrus RondinelliPerson:
procurator fidei, videns suam dicte CatherinePerson:
pertinanciamKorrigiert: pertinaciamaf, petiit prefatis dominis judicibus,
prout superius per ipsum petitum extitit,
videlicet ag sentenciam interloquutoriamBegriff: contra eandem
CatherinamPerson: delatam proferri ipsamque exequutam
demandari, ah–dicens et proponens sic de, etcAbkürzung.Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen–ah de jure fieri debere, ai–producens processum inquisitorialem
contra eandem ream factum atque
certos alios processus in
quibus ipsa delata
per plures suos complices
fuerat inculpata de
crimine heresis de qua
inquiritur, videlicet
processum etcAbkürzung.
Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen
–ai Que quidem
CatherinaPerson: fuit per prefatos dominos inquisitores
iterata vice caritative admonita in virtute
passionibusKorrigiert: passionisaj domini nostri Jhesu ChristiPerson: ut omnem
veritatem de per eam in crimine heresis perpetratis
vellet recognoscere. Que CatherinaPerson: delata
aliud non respondit nisi prout supra. Qui prefatus
procurator fidei petiit per prefatos dominos judices
interloqui, prout supra per ipsum petitum extitit.

Quibus auditis et per procuratorem fidei petitis
ipsa CatherinaPerson: delata presente nichil in
contrarium premissorum dicente seu allegante,
[S. 34]Seitenumbruchsed dicente : « Ecce me, faciatis quid volueritis,
quia nichil aliud de me habebitis »
.
Prefati
domini judices habita deliberacione cum libris
et viris peritis suam tulerunt sentenciam interloqutoriamAuffällige SchreibungHinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichenak in hunc
qui al sequitur modum :
Federzeichnung † ChristiPerson: nomine
am–Prima sentencia interloqutoriamMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–am invocato. Nos prefati inquisitor et vicarius,
actentis difamacionibus, accusacionibus et
requisicionibus procuratoris fidei certisque aliis animum
nostrum moventibus, te CatherinamPerson: delatam
decernimus, pronunciamus et judicamus per
hanc nostram interlocutoriam sentenciam, te debere
in propriam personam inquiri, donec et quousque
veritas ab ore tuo eruatur, citra tamen mortem,
sanguinis effusionem et membrorum mutilacionem
de quibus expresse protestatur.
Qua sentencia
lata, ipsa delata nichil in contrarium allegante,
procurator fidei eandem sentenciam quantum potuit
approbavit et petiit eandem sentenciam interlocutoriam
exequucioni demandari. Quibus sic factis,
predicta anCatherinaPerson: delata
fuit ad cordamBegriff: ligata atque a terra pluribus
vicibus elevata, tandem ad suiAuffällige Schreibung requestam
fuit eadem CatherinaPerson: deposita, nil tamen
aliud confiteri volente, sed solum dicente :
« Demictatis me pro nunc, et ego me avisabo ».
Eo tunc ao–eandem CatherinamKorrigiert: eadem CatherinaPerson: –ao juxta ignem in
camera domini castellani fuit adducta pro
sua calefacioneKorrigiert: calefactioneap recreativa, et ibidem
demissa.
Acta fuerunt hec prout supra, presentibus
venerabilibus viris fratre Petro AnselPerson: ordinis Sancti FrancisciOrganisation: ,
Girardo AlbiPerson: , Petro de CultilliaPerson: jurisperitisBegriff: ,
Guillelmo de LavigniacoPerson: priore de SeptemsalisOrganisation: 6,
magistro BartholomeoPerson: de LinierolisOrt: , Johanne allumpno
de Blonay
Person:
, Jacobo de FluminePerson: , Petro RosPerson: castellano,
Johanne de BerchiePerson: et Johanne BrunetiPerson: testibus ibidem astantibus.
[S. 35]Seitenumbruch

Anno domini millesimo quatercentesimo quadragesimo
octavo a nativitate sumpto, die vero dominica de
RamispalmarumBegriff: decima septima mensis marcii hora
sexta ante meridiem
Zeitspanne: nachmittags
Originaldatierung: 17.3.1448
, prefata CatherinaPerson: misit
per Petrum aq RosPerson: castellanum dicti loci querere prefatum
dominum inquisitorem ad ipsam CatherinamPerson: audiendum
de perpetratis per eam in crimine heresi ; ad cuius
Petri RosPerson: requestam et pro consolacione ipsius
inquisite, ad eandem inquisitam accessit
una secum Anthonio BonedieiPerson: , fratre Petro RondinelliPerson: ,
Johanne ChevalierPerson: et me notario subscripto.

Quibus ibidem presentibus in castro Turris de PeilAusstellungsort:
in quadam camera juxta portam coram eadem
CatherinaPerson: , eadem CatherinaPerson: dixit prefato
domino inquisitori : « Habeatis misericordiam de me, quia
vere ego volo confiteri omnia per me commissa in
crimine heresi »
.

Et primo dixit et sponte confessa fuit quod
sunt circiter undecinAuffällige Schreibung anni vel circaDatum: 1437 quod ipsa
inquisita veniendo de versus Sanctum MartinumOrt: ViviaciOrt:
obviavitKorrektur überschrieben, ersetzt: oviavitar cuidam mulieri dicte SibiliePerson: que
fuit cumbrustaAuffällige Schreibung. Que quidem SibiliaPerson: eidem
CatherinePerson: dixit : « Vere opportet quod ego
confitear tibi, et tu confitearisKorrektur überschrieben, ersetzt: confiterisas michi »
. Que
at–Introitus sinagogeBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–at inquisita respondit : « Ego non sum presbiter, vere
non faciam »
. Et tunc eadem SibiliaPerson: eandem
CatherinamPerson: invitavit ad cenam ad domum
suam eadem die. Que quidem CatherinaPerson: ivit
ad cenandum cum eadem SibiliaPerson: et comedit
bonas carnes, sed nescit que essent.
[S. 36]Seitenumbruch

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod quadam
die lune inter nonam et decimam horasZeitspanne: abendsZeitspanne: Montag quidam
Petrus FlourPerson: , Johanneta AvonsazPerson: et predicta SibiliePerson: 7,
blandis loquiis eandem CatherinamPerson: duxerunt ad
quandam aream que erat Johannis GotPerson: , vocata
area de GilamontOrt: , et ibidem erat quidam renardusBegriff:
au–Nomen dyaboliBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–au qui vocabatur RabielPerson: . Interrogata quid esset ille
renardus, dixit quod predicta SibiliePerson: dixit ei
quod opporterat sibi facere homagiumBegriff: quia erat magister
sinagoge, sed non credebat ipsum renardum esse
diabolumBegriff:  ; dicit tamen quod ipsa tunc renuit facere
homagium. Interrogata qui erant presentes, dicit
av–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–avquod predicti Johannes GotPerson: et Johannes BoveratPerson: de ViviacoOrt: ,
dicens tamen quod nil aliud fecerunt, nec biberunt
nec comederunt, sed assignaverunt diem jovisZeitspanne: Donnerstag
tunc inmediate sequentumKorrigiert: sequentemaw in eodem loco.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod
eadem die jovisZeitspanne: Donnerstag superius dicta eadem CatherinaPerson:
cum superius nominatis ivit ad sinagogam in area
predicta ibidemque diabolo in specie unius renardi
homagium fecit etHinzufügung oberhalb der Zeileax obsculata est in culo sub cauda
ay–YdolatriaBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–ay deditque eidem diabolo vocato RabielPerson: in signum
homagii et fidelitatis quatuor denarios lausannensesWährung: 4 Lausanner Pfennige
quos sibi posuit supra quendam lapidem.
az–Census et tributumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–az Quo homagio facto idem demonBegriff: RabielPerson:
magister suus precepit sibi inquisite ut ipsa
negaret Deum omnipotentem, beatam Virginem
ba–ApostasiaBegriff: a fideMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–ba MariamPerson: totamque curiam celestem et omnia
Ecclesie sacramenta. Que quidem CatherinaPerson:
premissa omnia negavit cupiavitque ad terram
in despectu premissorum.
[S. 37]Seitenumbruch

bb–Comestio carnis humaneBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bb Item magis dixit et sponte confessa fuit quod ipsa
CatherinaPerson: inquisita cum pluribus quos omnes non
noscebat in eadem sinagoga comederunt carnes
puerorum
Begriff:
bc–cum aleis viridisHinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen–bc, bonum panem et biberunt bonum vinum album
et rubeum.

Item interrogata an esset de dieZeitspanne: tags sive de nocteZeitspanne: nachts, dixit
bd–Quare qui male agit, odit lucem.Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bd quod de nocteZeitspanne: nachts. Interrogata qualiter se videbant, dixit
et sponte confessa fuit quod se videbant mediantibus
quibusdam parvis candelis lumenBegriff: emictentibus
be–De candelis synagogueBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–be obscurum ad modum aque que exit de fimo,
et sunt ille candele ad modum stercoris canisBegriff: .

Item magis interrogata qualiter ibat ad sinagogam,
dixit et respondit quod ibat et rediebat
supra unum parvum baculum album quem
bf–BaculusBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bf sibi tradiderant dicta SibiliezPerson: que fuit
igne cremata et quedam dicta AvonsazPerson: de
ViviacoOrt: .

Item magis dixit et sponte confessa fuit
quod magister suus videlicet RabielPerson: , qui gerebat plurima
cornua in capite suo, dum erat in sinagoga
in specie predicta cum pluribus renardis, sibi inquisite
precepit et dixit quod in PaschateBegriff: Datum: beweglicher Feiertag non reciperet
bg–De corpore ChristiBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bg corpus Christi ; et si recipereat, quod apportaret
sibi ad sinagogam aut saltin daret ad comedendum
canibus. Que quidem CatherinaPerson: dixit se corpus
Christi recepisse prout ceteri christiani nec fecit
superius per magistrum suum sibi imposita.

Item magis dixit et sponte confessa fuit
quod magister suus RabielPerson: promisit sibi inquisite
bh–DyabolusBegriff: dabat ei stipendiumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bh dare quolibet mense quinque solidos lausannensesWährung: 5 Lausanner Sol . Interrogata
an ille magister sibi tradiderit, dixit quod non, ymo
Johannes GotPerson: et post mortem ipsius quidam homo
de CastelloOrt: qui est in medio etatis.
[S. 38]Seitenumbruch

Item magis interrogata qui ibidem fuerunt presentes,
dixit et sponte confessa fuit quod dicta
bi–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bi SibiliePerson: et dicta AvonsazPerson: , uxor Henrici de
Platea
Person:
8 et dicta JoliazPerson: , filia Stephani
douz Clochier
Person:
, Johannes GotPerson: et quidam
homo de CastelloOrt: qui est in medio etatis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit
quod ipsa quadam alia die jovis fuit
bj–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bj in sinagoga in area Petri TorneriiPerson: de
AutavillazOrt: ubi fuerunt omnes per ipsam superius
nominati et quedam Colleta RosetazPerson: 9 de
BrentOrt:  ; ibique comederunt quandam filiam
que erat SibiliePerson: et quod ipsamet SibiliaPerson:
interfecit et apportavit ad sinagogam,
et quidam Petrus FlourtPerson: eam preparavit quia
tunc erat quocus – et post ipsum fuit coquus
Jaquetus DurierPerson: de BlonayOrt:  –, et postmodum
eandem filiam comederunt cum aleis albis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit
quod quando ipsi fuerunt cenati tripudiaverunt,
et quod erant ibidem tum plures vurpesBegriff:
et cati, et quidam magnus qui sedebat in
specie orribilissima quasi unius demonis qui
habebat os torsum ; et postmodum habitabant,
bk–Coitus cum demoneMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bk primo magister sinagoge habitabat cum ipsa,
antequam alii et post eum alii homines.

Item interrogata an ille diabolus emitteret
semen prout alie persone, qui respondit et
dixit quod non, sed dicit quod habentAuffällige Schreibung senxumKorrigiert: sexumbl
ita frigidum quod est unum mirabile, dicens
ulterius quod ipsa multociens ea de causa infirmabatur.
[S. 39]Seitenumbruch

Item magis interrogata quantis vicibus magister
cum ea habitavit et qualiter habitabat,
bm–Quotiens demon coivit secumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bm dixit et sponte confessa est quod circa duodecim
vicibus et more sodometico. Item
magis interrogata quanti homines cum
ea habitabant, dixit quod aliquando sex
et aliquando plures, et quod diabolus, quando
ibat ad eam, erat sicut unius sovajozBegriff: Sprachwechsel: Französisch.

Item magis dixit et sponte confessa fuit
ipsam inquisitam fuisse quadam alia vice
– fuit annus in vindemiis nuper lapsis – usque
Sanctum MartinumOrt: ubi tenerunt sinagogam et
fecerunt magnum tumultum cuidem presbitero qui
exivit curam10, quod ipse incepit clamare, et
fuit hoc juxta latrinas, fueruntque ibidem
bn–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bn presentes, dixit quod predicta JoliazPerson: , Anthonius
Bron
Person:
, Petrus MugnerPerson: et Johanneta
de Platea
Person:
superius nominata nil aliud ibidem
fecerunt, dicens ulterius quod ibant ad
sinagogam bis in septimana videlicet [diebus]Auslassung, sinngemäss ergänztbo luneZeitspanne: Montag et
jovisZeitspanne: Donnerstag.

Item magis dixit et sponte confessa fuitAuffällige Schreibung11
ipsam fuit ad sinagogam quadam alia
vice usque nemus dictum OrbereazOrt: ubi biberunt
et comederunt prout bp in aliis sinagogis,
bq–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bq et vidit predictum Petrum MugnerPerson: . Interrogata
sub periculo anime sue an esset hereticus,
dixit quod sic ; dicens ulterius quod vidit
eum in sinagoga circa octo vicibus et habitavit
more sodometico cum ea prout ceteri.
Interrogata in quibus locis ipsa inquisita vidit
ipsum PetrumPerson: , dixit quod in locis superius
nominatis per ipsam. Nulla alia pro tunc dixit.

Et fuerunt presentes br Anthonius BonedieiPerson: , Johannes
Chevalier
Person:
, frater Petrus RondinelliPerson: et ego notarius subscriptus.
[S. 40]Seitenumbruch

Anno predicto die vero lune sequenti
hora primeZeitspanne: morgens
Originaldatierung: 18.3.1448
loco predicto, coram prefatis dominis
inquisitore et vicario comparuit eadem
CatherinaPerson: inquisita. Ultra premissa dixit
bs–Rediit ad vomitumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bs quod ipsa fuit confessa in GebennisOrt: ante
mortem SibiliePerson: , et post iterato reincidit
in sinagoga. Item magis fuerunt omnia
et singula superius scripta et per ipsam confessata
retractataKorrigiert: reiteratabt quibus reiteratis et sibi lectis,
eius medio juramento tactis Dei euvangeliis
omnia confirmavit esse vera12, sub dampnacione
anime sue, excepto de Petro MugnerPerson: quem
accusaverat, quia dixit ipsum nunquam vidisse
in aliqua sectaBegriff:  ; bene dixit quod ipse
Petrus MugnerPerson: cognoverat eam carnaliter.

Interrogata an aliud vellet addere vel diminuere,
dixit quod non, et si vellet concludere in suo
bu–Renunciatio in causaMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bu processui, dixit quod sic. Eo tunc eadem CatherinaPerson:
inquisita et frater Petrus RondinelliPerson: renunciaverunt
processui et cause et petierunt per prefatos
dominos judices cum ipsis concludi.
Quiquidem
prefati domini judices concluderunt et assignaverunt eisdem partibus bv–eandem diemKorrigiert: eadem die–bv hora
none
Zeitspanne: morgens
ante ecclesiam Beati MartiniOrt: de ViviacoOrt:
ad audiendum jus sentenciamque diffinitivam proferendam.

Quibus die, horaZeitspanne: morgensOriginaldatierung: 18.3.1448 et loco predictis, post
sermonem generalemBegriff: ibidem factum confirmatoque
per ipsam coram populo suo processu, prefati domini
judices sedentes pro tribunali suam tulerunt
sentenciam in hunc qui sequitur modum : In nomine
sancte et individue Trinitatis amen13.

Et fuerunt presentes in confessione et retractacione
premissorum venerabiles viri discreti Girardus AlbiPerson: , Petrus
de Curtillia
Person:
jurisperitiBegriff: , Anthonius BonedieiPerson: , Johannes
de Berchier
Person:
, Petrus RosPerson: castellanus dicti [loci]Auslassung, sinngemäss ergänztbw, Johannes
Bruneti
Person:
et ego notarius suscriptus. Datum ubi supra.
[Unterschrift:] Glaudius BurritazPerson: Notarzeichen
[S. 41]Seitenumbruch
[S. 42]Seitenumbruch
[S. 43]Seitenumbruch
bx–Extraxi nomina accusatorum infrascriptorumHinzufügung am unteren Rand von anderer Hand–bx

Anmerkungen

  1. Korrektur überschrieben, ersetzt: a[nis].
  2. Korrektur überschrieben, ersetzt: adhunc.
  3. Korrigiert: Novum3 Veteris.
  4. Korrektur überschrieben, ersetzt: detentam.
  5. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  6. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: meruerunt.
  7. Korrektur überschrieben, ersetzt: sunt.
  8. Korrektur überschrieben, ersetzt: pergamenas.
  9. Korrektur überschrieben, ersetzt: Johanete.
  10. Streichung durch einfache Durchstreichung: fec[i].
  11. Streichung durch einfache Durchstreichung: de crim[ina].
  12. Hinzufügung auf Zeilenhöhe.
  13. Korrigiert: non.
  14. Streichung durch einfache Durchstreichung: pro[cessus].
  15. Streichung durch einfache Durchstreichung: inquisitorem.
  16. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  17. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  18. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  19. Korrektur überschrieben, ersetzt: ipsam.
  20. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  21. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  22. Streichung durch einfache Durchstreichung: interrogandum.
  23. Hinzufügung auf Zeilenhöhe.
  24. Streichung durch einfache Durchstreichung: in[culpatam].
  25. Streichung durch einfache Durchstreichung: he[reticos].
  26. Korrigiert: factis.
  27. Korrigiert: Predicatorum.
  28. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: seta.
  29. Korrigiert: superiore.
  30. Korrigiert: confestim.
  31. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  32. Korrigiert: pertinaciam.
  33. Streichung durch einfache Durchstreichung: dictum.
  34. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  35. Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen.
  36. Korrigiert: passionis.
  37. Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen.
  38. Streichung durch einfache Durchstreichung: qu[i].
  39. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  40. Streichung durch einfache Durchstreichung: Anthonia fuit.
  41. Korrigiert: eadem CatherinaPerson: .
  42. Korrigiert: calefactione.
  43. Streichung durch einfache Durchstreichung: de.
  44. Korrektur überschrieben, ersetzt: oviavit.
  45. Korrektur überschrieben, ersetzt: confiteris.
  46. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  47. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  48. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  49. Korrigiert: sequentem.
  50. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  51. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  52. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  53. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  54. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  55. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  56. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  57. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  58. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  59. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  60. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  61. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  62. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  63. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  64. Korrigiert: sexum.
  65. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  66. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  67. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  68. Streichung durch einfache Durchstreichung: jam.
  69. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  70. Streichung: Jo[hannes].
  71. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  72. Korrigiert: reiterata.
  73. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  74. Korrigiert: eadem die.
  75. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  76. Hinzufügung am unteren Rand von anderer Hand.
  1. Il s’agit des DominicainsOrganisation: établis au couvent de la MadeleineOrganisation: à LausanneOrt: (Ostorero 1995, p. 195).
  2. Il est rare que la déposition d’un témoin soit conservée, d’où le grand intérêt de ce document. Le terme « primus » nous indique par ailleurs que d’autres témoins ont été entendus au cours de cette enquête préalable. Ce témoignage ne porte malheureusement pas de date précise.
  3. L’Hôpital Neuf du Vieux-MazelOrt: a été fondé en 1327Datum: 1327. C’est dans la grande salle de cet édifice que se tenaient les séances du Conseil de Ville, dès 1356Datum: 1356 (De Montet 1884, p. 84–89 et p. 108). Peut-être est-ce pour cette raison que SibyllePerson: y est conduite.
  4. Le quartier du Vieux-MazelOrt: (ou Vieux-Marché) est un bourg ancien de VeveyOrt: , situé sur l’emplacement probable de la station romaine de VibiscumKursiv (De Montet 1884, p. 23–30).
  5. Une « Joliat » est déjà mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPerson: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 24).
  6. Prieuré des chanoines du Grand-Saint-BernardOrt: .
  7. Dans la comptabilité de la châtellenie savoyarde de Vevey / La Tour-de-Peilz, figure à la fin du compte du 1er mars 1440 au 1er mars 1441Datum: 1.3.1440 – 1.3.1441 reçu par le trésorier général de SavoieOrt: Michel de FerroPerson: la mention selon laquelle une certaine SybillePerson: , épouse de Jaquet GonraPerson: (qualifié ailleurs de « magister » et habitant de VeveyOrt: ), a été brûlée pour ses « démérites », suite à une condamnation des bourgeois et des coutumiers de VeveyOrt: (Ostorero et al. 2007, p. 415–417, 433).
  8. Nous apprendrons plus tard qu’elle se prénomme JeannettePerson: .
  9. Il s’agit de la même Colette RosetazPerson: mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPerson: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 15, 23 et 24).
  10. Il est difficile de situer précisément la demeure du curé de VeveyOrt: , qui semble avoir occupé différents lieux entre le début du XIVe siècle et le début du XVIe siècle. En 1462Datum: 1462, elle est dite située au bourg supérieur d’OronOrt: , près de la porte du Chapitre, au nord de la maison des nobles de Belletruches (De Montet 1884, p. 75).
  11. On attendrait « fuisse ».
  12. La contradiction avec la phrase précédente est inhérente au procès-verbal. Il s’agit d’une rétractation partielle, qui ne concerne que l’aveu lié à Pierre MunierPerson: .
  13. La sentence définitive n’a pas été conservée.