check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SSRQ ZH NF I/2/1 52-1

Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Erster Teil: Die Stadtrechte von Zürich und Winterthur. Zweite Reihe: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur. Band 1: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur I, von Bettina Fürderer

Zitation: SSRQ ZH NF I/2/1 52-1

Lizenz: CC BY-NC-SA

Ablass zugunsten des St. Petrus und St. Andreas geweihten Altars in der Pfarrkirche in Winterthur

1418. Konstanz

Antonio Panciera, genannt von Aquileia, Kardinalpriester von Santa Susanna, Angelo Barbarigo, genannt von Verona, Kardinalpriester von Santi Marcellino e Pietro, und Pierre de Foix von Santo Stefano al Celio gewähren auf Bitte Adelheids von Eberhartswil aus der Diözese Konstanz allen Büssenden 100 Tage Ablass, welche den von ihr gestifteten, St. Petrus und St. Andreas geweihten Altar in der Pfarrkirche in Winterthur an den Festtagen der genannten Heiligen und an weiteren Feiertagen, namentlich an den Festen der Geburt, der Beschneidung und der Erscheinung des Herrn, an Karfreitag, Ostern, Auffahrt, Pfingsten, am Dreifaltigkeitssonntag, an Fronleichnam, an den Marienfeiertagen, an den Festen der Kreuzfindung und Kreuzerhöhung, an den Festen der Heiligen Laurentius, Martin, Nikolaus, Antonius, Anna, Maria Magdalena, Katharina, Agathe, Luzia, Barbara, der Apostel Petrus und Paulus sowie der anderen Apostel und Evangelisten, an Allerheiligen und Allerseelen sowie an den Oktaven der Feiertage zur Andacht, zum Gebet oder als Pilger aufsuchen, zugunsten des Kirchenbaufonds Leuchter, Zierrat oder für die sonstige Ausstattung des Altars spenden und ihm testamentarisch oder auf andere Weise Zuwendungen zukommen lassen. Die Aussteller siegeln.

  • Signatur: STAW URK 533a
  • Originaldatierung: 1418
  • Überlieferung: Original
  • Beschreibstoff: Pergament
  • Format B × H (cm): 47.5 × 35.0 (Plica: 10.0 cm)
  • 3 Siegel:
    1. Antonio PancieraPerson: , Wachs, spitzoval, angehängt an einer Kordel, beschädigt
    2. Angelo BarbarigoPerson: , Wachs, spitzoval, angehängt an einer Kordel, beschädigt
    3. Pierre de FoixPerson: , Wachs in Schüssel, spitzoval, angehängt an einer Kordel, gut erhalten
  • Sprache: Latein

Diese Ablassurkunde wurde vermutlich noch während des KonstanzerOrt: KonzilsOrganisation: ausgestellt, das Ende April 1418 endete. Einem dort vorgelegten Gutachten zufolge konnten Kardinäle 100 Tage Ablass ohne Genehmigung des Diözesanbischofs gewähren. Aus diesem Grund fehlt auch die entsprechende Vorbehaltsklausel, vgl. Seibold 2001, S. 50, 200; Paulus 1922-1923, Bd. 3, S. 227-228. Dennoch wurde im vorliegenden Fall nachträglich die Zustimmung des Bischofs von KonstanzOrt: eingeholt (SSRQ ZH NF I/2/1 143-1). Zur Ablasspraxis allgemein vgl. SSRQ ZH NF I/2/1 23-1.

Adelheid von EberhartswilPerson: stattete 1420 den von ihr gestifteten Altar mit einer Pfründe aus (SSRQ ZH NF I/2/1 54-1).

Editionstext


Universis et singulis christifidelibus presentes litteras visuris et audituris nos, AntoniusPerson: tituli sancte SusannePerson: presbiter, AquilegensisOrt:
vulgariter nominatus, AngelusPerson: tituli sanctorum PetriPerson: et MarcelliniPerson: Ort: presbiter, vulgariter VeronensisOrt: nuncupatus, PetrusPerson: tituli
sancti Stephani in CeliomonteOrt: presbiter, de FuxoPerson: vulgariter nominatus, miseracione divina sancte RomaneOrt: ecclesie cardinales, salutem
in domino sempiternam.
Splendor paterne glorie, qui sua mundum illuminat ineffabili claritate, pia vota fidelium de clemencia sue maiestatis
sperancium tunc benigno favore prosequitur precipue, cum devota ipsorum humilitas sanctorum precibus adiuvatur.
Cupientes igitur, instante ad hoc
devocionis filia nobili Adelheidi de EberhartsvilPerson: 1, ConstanciensisOrt: dyocesis, altare sancti PetriPerson: et AndreePerson: , apostolorum, in ecclesia parrochiali sancti LaurenciiPerson:
opidi WinterthurOrt: fundatum eiusdem dyocesis et dotatum per dictam AdelheidemPerson: aliquibus gratie donis decorare et quibusdam spiritualibus indulgenciis in perpetuum
illuminare, quodque altare ipsum congruis frequentetur honoribus et a christifidelibus iugiturKorrigiert: iugitera veneretur et ut fideles ipsi eo libencius devocionis, oracionis
aut peregrinacionis causa confluant ad idem et ad ipsius conservacionem et sustentacionem manus promcius porrigant adiutrices, quo ex hoc ibidem
dono celestis gratie uberius conspexerint se refectos, omnibus igitur vere penitentibus, confessis et contritis, qui ipsum altare in ipsorum sancti PetriPerson: Datum: 29. Juni (Kirchenfest) et AndreePerson: Datum: 30. November (Kirchenfest), apostolorum, ac eorundem dedicacionis festivitatibus necnon in omnibus et singulis festivitatibus infrascriptis, utpote nativitatisDatum: 25. Dezember (Kirchenfest), circumcisionisDatum: 1. Januar (Kirchenfest), epyphanieDatum: 6. Januar (Kirchenfest), parascevesDatum: beweglicher Feiertag, pasceDatum: beweglicher Feiertag, ascensionisDatum: beweglicher Feiertag, pentecostesDatum: beweglicher Feiertag, trinitatisDatum: beweglicher Feiertag, corporis domini nostri Iesu ChristiPerson: Datum: beweglicher Feiertag, in omnibus festivitatibus gloriosissime virginis MariePerson: , invencionisDatum: 3. Mai (Kirchenfest)
et exaltacionis sancte crucisDatum: 14. September (Kirchenfest), sanctorum LaurenciiPerson: Datum: 10. August (Kirchenfest), MartiniPerson: Datum: 11. November (Kirchenfest), NicolaiPerson: Datum: 6. Dezember (Kirchenfest), AntoniiPerson: Datum: 17. Januar (Kirchenfest), sanctarum AnnePerson: Datum: 26. Juli (Kirchenfest), Marie MagdalenePerson: Datum: 22. Juli (Kirchenfest), KaterinePerson: Datum: 25. November (Kirchenfest), AgatePerson: Datum: 5. Februar (Kirchenfest), LuciePerson: Datum: 13. Dezember (Kirchenfest), BarbarePerson: Datum: 4. Dezember (Kirchenfest),
beatorum PetriPerson: et PauliPerson: Organisation: Datum: 29. Juni (Kirchenfest), apostolorum, omnium aliorum apostolorum et ewangelistarum, in celebritate omnium sanctorumDatum: 1. November (Kirchenfest) et commemoracione animarumDatum: 2. November (Kirchenfest), et per dictarum
festivitatum octavas habencium octavas devocionis, oracionis aut peregrinacionis causa visitaverint, necnon ad fabricam luminaria, ornamenta vel quevis alia
ipsi altari necessaria manus porrexerint adiutrices, et qui in eorum testamentis vel extra ipsi altari aliquod aliud caritativum subsidium donaverint, legaverint
aut procuraverint quocienscumque premissa vel premissorum aliquod devote egerint, singuli nostri cardinalium de omnipotentis dei misericordia et beatorum PetriPerson:
et PauliPerson:
Organisation:
, apostolorum, auctoritate confisi centum diesZeitspanne: 100 Tage indulgenciarum de iniunctis eis penitenciis in domino misericorditer inpertimur presentibus perpetuis temporibus
duraturis.
In cuius rei testimonium presentes nostras litteras exinde fieri mandavimus nostrorumque sigillorum iussimus appensione communiri. Datum ConstancieAusstellungsort: provincie MaguntineOrt: , anno domini millesimo quadringentesimo decimo octavo, pontificatus domini MartiniPerson: pape quinti anno primoOriginaldatierung: 1.1.1418 – 31.12.1418.
[fol. v]Seitenumbruch
[Vermerk auf der Rückseite von Hand des 18. Jh.:]
Ablaß brief denen, so den altar
PetriPerson: et AndreePerson: in der kirche WinterthurOrt:
besuchen oder begaben, 1418Datum: 1418, samt der
confirmation von bischof OttoPerson: zu CostanzOrt: ,
anno 1484Datum: 14842

Anmerkungen

  1. Korrigiert: iugiter.
  1. Adelheid von EmsPerson: , Witwe des Hans von EberhartswilPerson: , wurde 1407 für zehn Jahre in das Bürgerrecht der Stadt WinterthurOrt: aufgenommen (SSRQ ZH NF I/2/1 38-1).
  2. Vgl. dazu SSRQ ZH NF I/2/1 143-1.