SSRQ ZH NF I/2/1 84-1
Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Erster Teil: Die Stadtrechte von Zürich und Winterthur. Zweite Reihe: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur. Band 1: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur I, von Bettina Fürderer
Zitation: SSRQ ZH NF I/2/1 84-1
Lizenz: CC BY-NC-SA
Befreiung der Kapläne von Winterthur von den Pflichten gegenüber dem Landkapitel durch den Generalvikar des Bischofs von Konstanz
1462 September 23. Konstanz
Stückbeschreibung
- Signatur: STAW URK 1068.1
- Originaldatierung: 1462 September 23 Überlieferung: Original
- Beschreibstoff: Pergament
- Format B × H (cm): 35.5 × 23.5 (Plica: 5.5 cm)
- 1 Siegel:
- Generalvikar des Bistums KonstanzPerson: , Wachs, spitzoval, angehängt an Pergamentstreifen, bruchstückhaft
- Sprache: Latein
-
Regest
- REC, Bd. 4, Nr. 12544
Weitere Überlieferungen
- Signatur: STAW URK 1068.2
- Originaldatierung: 1462 September 23 Überlieferung: Abschrift (Einzelblatt)
- Beschreibstoff: Papier
- Format B × H (cm): 30.5 × 22.0
- Sprache: Latein
Kommentar
Niedere Geistliche wie Kapläne wurden von den meisten Landkapiteln der Diözese KonstanzOrt: nicht als Mitglieder aufgenommen, vgl. Ahlhaus 1929, S. 184, 193. Ohnehin besassen sie kein Wahlrecht für die Wahl des Dekans, welcher den Vorsitz der Versammlung der Geistlichen des Dekanats einnahm und ein gewisses Aufsichtsrecht über den Klerus hatte, vgl. Pfaff 1990, S. 239-240. Die Statuten des Landkapitels WinterthurOrt: Organisation: , die der Bischof von KonstanzOrt: am 31. Oktober 1399 bestätigte, beinhalten allerdings keine Aufnahmebeschränkungen (STAW URK 331; Edition: Ahlhaus 1929, Beilagen, Nr. 4, S. 292-295).
Der Generalvikar von KonstanzOrt: beauftragte am 3. Oktober 1473 den Dekan des Dekanats und Rektor der Pfarrkirche WinterthurOrt: mit der Vereidigung des Erasmus StuckliPerson: , dem sich die dortigen Kapläne nach der Trennung vom KapitelOrganisation: unterstellt hatten. StuckliPerson: sollte die Kapläne zum Gehorsam anhalten, bei kleineren Vergehen ihre Einkünfte kürzen und schwerwiegendere Vergehen dem Bischof oder Generalvikar melden (STAW URK 1319; Regest: REC, Bd. 4, Nr. 14064). Wie aus einem Schreiben des Generalvikars an den Schultheissen und Rat von WinterthurOrt: Organisation: hervorgeht, sahen diese durch die Wahl eines Aufsehers über die Kapläne die Rechte und Gewohnheiten der Pfarrkirche und der Stadt beeinträchtigt (STAW AM 177/2; Edition: Ziegler 1900 Beilage 3, S. 94-95).
Anstössiger Lebenswandel und mangelde Pflichterfüllung seitens der Kapläne führten immer wieder zu Konflikten mit dem Rektor und der städtischen Obrigkeit, vgl. SSRQ ZH NF I/2/1 122-1; SSRQ ZH NF I/2/1 152-1; SSRQ ZH NF I/2/1 192-1.
Editionstext
Vicarius reverendi in Christo patris et domini, domini HainriciPerson: dei et apostolice sedis gracia episcopi ConstanciensisOrt: , in spiritualibus generalis omnibus presencium inspectoribus noticiam
subscriptorum cum salute. Exhibita nuper nobis pro parte dilectorum in Christo cappellanorum opidi WinterthurOrt: ConstanciensisOrt: diocesis peticio continebat,
quod licet ipsi racione beneficiorum suorum, que simplicia sunt, confratres decanatus capituli ruralisOrganisation: ibidem hactenus non fuerint nec hodie existant neque
ut tales ad actus et tractatus capitulares vocari vel admitti consueverint, quinymo ab eisdem tamquam interesse non habentes adusque manserint exclusi.
Tamen dilecti in Christo decanus, camerarius et confratres decanatus eiusdem, hiis non attentis, quo nescitur iure fulciti, eisdem cappellanis onera
expensarum et contribucionum ipsius capituliOrganisation: imponere et attaxare et ipsos ad solucionem imposicionum huiusmodi pro rata constringere de facto mollianturKorrigiert: moliantura
in grave eorum preiudicium et dispendium. Cum autem, ut dicta peticio subiungebat, cappellani ipsi in execucione et paricione mandatorum ordinariorum semper obedientes fuerint sintque hodie nostre in hac parte declaracioni et ordinacioni parere parati, eapropter officium nostrum humiliter
implorando sibi supplicari fecerunt, de oportuno in hac parte remedio per nos provideri. Nos itaque de premissis tunc certam noticiam non
habentes ac volentes in negocio huiusmodi rite et legitime procedere et nemini in suo iure vel interesse derogare vel preiudicare, per nostras litteras patentes dictos decanum, camerarium et confratres in genere et in specie ad videndum et audiendum nos in et super facto premisso et eius circumstanciis diligenter et summarie informari,
et informacione huiusmodi habita et recepta et veritate expositorum comperta ad declaracionem et ordinacionem nostras in re tali, prout equitas iuris et racionis ordo
suaderent et dictarent, per nos rite procedi fecimus et mandavimus in certum terminum competentem peremptorium citari et vocari cum certificacione adiecta,
quod nullo apparente legitimo contradictore nos nichilominus ad declaracionem et ordinaciones nostras huiusmodi prout de iure procederemus, citatorum absencia seu contumacia
in aliquo non obstante. In cuius siquidem citacionis termino citacione ipsa unacum eius execucione coram nobis reproducta et citatorum legitime non comparencium
contumacia accusata et in eorum contumaciam ad declaracionem et ordinacionem nostras super premissis per nos procedi petito, nos, quamvis ex parte capituliOrganisation:
memorati illius decanus se ostenderet et plura in medium proponeret, quia tamen eius proposita visa non erant adeo racionabilia, quod processum
nostrum possent vel deberent merito impedire, idcirco cognicione summaria et sufficienti in negocio huiusmodi recepta et prehabita et peritorum consilio nobis desuper communicato duximus declarandum et auctoritate ordinaria presentibus declaramus, decernimus et diffinimus cappellanos opidi supradicti, qui
sunt et erunt, ad contribuciones onerum et expensarum, que per capitulumOrganisation: memoratum fieri contigerit, non teneri neque ad illas per capitulumOrganisation: ipsum
invitos constringi debere, eos ab eisdem contribucionibus, nisi auctoriate ordinaria ipsis specialiter ex causa racionabili et expressa imposite fuerint,
exementes et absolventes ac liberos, absolutos et exemptos nunciantes, obediencia tamen debita ac iuribus dicti domini nostri et ecclesie sue semper salvis
et retentis, quibus per premissa nolumus in aliquo derogare. In quorum fidem et robur premissorum litteras nostras presentes inde fieri et sigilli vicariatusOrganisation:
nostri officii iussimus et fecimus appensione communiri. Datum ConstancieAusstellungsort: , anno domini m cccc lx ii, die vicesimatercia mensis septembris,
indicioneAuffällige Schreibung decimaOriginaldatierung: 23.9.1462.
SepacoSeparacio
Concernens separationem capellanorum
a capitulo ruraleOrganisation:
Regest