Processus YsabellePerson: relicte
Johannis PeratPerson: de PeresOrt:
parrochie Dompni MartiniOrt:
1498Originaldatierung: 1.1.1498 – 31.12.1498Rechtssbündig
Processus YsabellePerson: relicte
Johannis PeratPerson: de PeresOrt: parrochie
Dompni MartiniOrt: .Rechtssbündig
5 novembre 1498
Anno Domini millesimo quatercentesimo nonagesimo
octavo et die quinta mensis novembrisOriginaldatierung: 5.11.1498, sequitur
processus
YsabellePerson: relicte
Johannis PeratPerson: de
PeresOrt: parrochie
Dompni MartiniOrt: , que pro clama
in
crimine heresisBegriff: fuit detenta coram venerabili patre
fratre
Francisco FossaudiPerson: ordinis Predicatorum conventus Beate
Marie Magdalene LausannensisOrganisation: ,
viceinquisitoreBegriff: generali
in civitatibus et dyocesibus
LausannensiOrt: ,
GebennensiOrt: et
SedunensiOrt:
auctoritate apostolica specialiter
deputatusKorrigiert aus: deputatoa, fuit adducta
et per eum interrogata super dicto crimine de veritate
b–confessioMarginalie am linken Rand–b dicenda ; que respondit et confitetur esse
hereticaBegriff: , prout
LausanneOrt: in
castro MenthoniOrt: in prima, secunda et tercia
monicioneBegriff: confessa est, et confitetur in modum qui
sequitur. Et confitetur :
Quod sunt
novemDatum: 1489 aut decem anni vel circa
quod die unaDatum: 1488, veniendo de
ecclesia Dompni MartiniOrt:
sub
castroOrt: eiusdem loci cum
uxorePerson: Johannis
RicharPerson: dicti loci
Dompni MartiniOrt: , dicta uxor
dicti
Johannis RicharPerson: vocata
GuillemetaPerson: dixit
eidem inquisite :
« Tu habes multos emulos et
multa tibi improperantur ; sed si velis michi
acquiescere, faciam te vindicare de inimicis tuis ».
Que respondit :
« Quid vis quod faciam ? ». Ad illa :
c–negacio DeiMarginalie am linken Rand–c « Oportet quod tu neges Deum, sanctum batismiaAuffällige Schreibung
et virginem MariamPerson: ». Que
YsabellaPerson: acquievit ;
et die illa de sero, ipsa
YsabellaPerson: cum
GuillemetaPerson:
predicta iverunt ad vallem subtus castrum predictum
Dompni MartiniOrt: . Et ibidem reperierunt
demonemBegriff:
in specie hominis vestitum
magistroKorrigiert aus: nigrod, cuius
nomen erat
BrunetPerson: 1 ; qui alloquutus est eidem
YsabellePerson: ad vocem dicte
Guillemete RichardazPerson: :
« Si
velis negare Deum creatorem tuum, sanctum batismia
et virginem MariamPerson: , te vindicabo de inimicis tuis, et
michi facere homagiumBegriff: ». Tunc ipsa inquisita
ad vocem dicti demonis negavit Deum creatorem
celi et terre, sanctum batismia, preter virginem
MariamPerson: ;
et hoc facto, dictus
demunBegriff: se mutavit in
speciem
catiBegriff: nigri, et obsculata est eum sub cauda,
e–homagiumMarginalie am linken Rand–e et dixit quod erat frigidus ; qui dictus demun eidem
tradidit certas pecunias quas eduxit in bursa
sua, deinde ad quandam suam archam. Et post certi
temporis
elapsisKorrigiert aus: elapsif, reperit frondes quercus in arca
sua loco pecuniarum. Et
quolibet annoWiederholte Zeitspanne: 1 Jahr, dicta inquisita
dabat eidem demoni unum pullum prohiciendo
extra domum suam, qui a tunc numquam videbatur.
Interrogata quid ultra
gsibi demun precipit,
respondit quod iret ad
sectamBegriff: cum ceteris hereticis, et
quod non defficeret. Unde post
h–dies octoKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: duas–h,
ipsa ivit ad sectam ad locum
Vallium Dompni
MartiniOrt: subtus castrum
i, versus quendam potem.
Et ibidem erat demun in specie hominis, et plures
alii homines, tam mares quam mulieres, et ignis
perseiBegriff: colloris et candele ; et ibidem comederunt et
biberumKorrigiert aus: biberuntj, scilicet panem, vinum, et carnes in quibus
erant
canesKorrigiert aus: carnesk humaneBegriff: parvorum puerorum.
Interrogata ubi accipiunt illas carnes, dixit
quod iverunt ad domum
Johannis JacaudPerson: et
interfeceruntBegriff:
quendam parvum masculum ex alia muliere, intrantes
per fenestram
de nocteZeitspanne: nachts ; quem necavit
Pernetus JacaudPerson: .
Et dum sepultus in
cimisterioOrt: ecclesie Dompni MartiniOrt: ,
nocteZeitspanne: nachts una paulo post,
Franciscus MarguetPerson: et
Pernetus
JacaudPerson: iverunt deterratum et deportaverunt
ad
synagogamBegriff: et coxerunt ; deinde
l comederunt.
Interrogata quid faciebant de ossibus dictorum
puerorum, respondit igni cremantur ; deinde
faciunt pulveresBegriff: ad nocendum hominibus et bestiis
arte demonisBegriff: .
Interrogata qui
fueruntKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: fuitm in occisione dicti pueri,
respondit quod
Johannes RicharPerson: , dicta eius
uxorPerson: ,
Pernetus
JacaudPerson: et
Franciscus MarguetPerson: , ut
n audivit ab
auribusKorrigiert aus: oribuso eorum reddidisse computum dicti negocii magistro
eorum in dicta secta.
Interrogata quid ibidem demun dixit ipsis, respondit
quod ipse precipit quod
faciamKorrigiert aus: faciantp omnia mala que facere
poterunt ; et presertim, quod tradant mortem hominibus
et bestiis ; et ibidem unusquisque reddit computum eidem
demoni de
maleficiisBegriff: suis secundum majus et
minus, prout egerunt.
Interrogata quid ultra faciunt in
septaBegriff: , respondit quod
clamant :
« Meclet ! Meclet ! »2. Et homines illo tunc
habitant cum mulieribus modo
sodometicoBegriff: ; et
quod
Petrus de GrangiaPerson: de
MontOrt: habitabat cum ea.
Interrogata si alius habitavit cum ea in sinagogaBegriff: ,
dixit quod sic, scilicet demun, magister suus, in specie hominis
semel ; et quod semen erat frigidissimum ; et ita quod
post fuit valde infirma.
Interrogata quid fecerunt post in dicta secta, dixit
quod dictus demun se mutavit in speciem cati
et quod omnes, tam homines quam mulieres, obsculabant
eum sub cauda.
Interrogata quomodo ibat ad sectam, dixit quod demun
sibi tradidit
baculumBegriff: unum parvum et
haulobostrumBegriff:
plenum certo
unguentoBegriff: , de quo ungebat dictum
baculum, et ponebat inter suas tibias, dicens :
« Vaz,
de parKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: parIn der Vorlage: pq le dyableBegriff: , vaz !Sprachwechsel: Französisch ». Quo facto, immediate
erat illuc.
Item dixit quod demun sibi precepit quod, cum acciperet
aquam benedictam, quod
[debet]Auslassung, sinngemäss ergänztr prohicere a destris et sinistris, et
non supra se. Et ad vocem demonis vituperavit
sanctam crucem, sepe dum reperiebat, spuendo in
eam et conculcando pedibus.
ExKorrigiert aus: Ets est diu, semel
in
PascateBegriff: Datum: beweglicher Feiertag,
[vidit]Auslassung, sinngemäss ergänztt Franciscum MarguetPerson: portasse sacrum
corpus
DominiBegriff: ad sectam, videlicet ad furnum
Johannis JacaudPerson:
de
MonthobynOrt: ; et fricando eum, evanuit ab oculis
eorum.
Item confitetur quod demun eandem semel verberavit
in secta
[in]Auslassung, sinngemäss ergänztu Valium Dompni MartiniOrt: , eo quod non fecerat satis
mali.
Interrogata super maleficiis, confitetur quod demun sibi
tradidit unum
halobaustrumBegriff: repletum unguento
et pulveribus ad necandum et infirmitates dandum
hominibus et bestiis ; de quo unguento dedit cuidem
equoBegriff:
pili nigri
Petri JacaudPerson: 3, sunt
circa duo anniDatum: 1496, deinde
uni eque
Johannis GilleiriiPerson: ; et quem et quam interfec
itKorrektur überschrieben, ersetzt: eruntv
ex illo unguento seu pulveribus.
Item confitetur interfecisse duos pueros, eosdem
recipiendo de utero matrum, sunt quatuor anni
vel circaDatum: 1494, quorum unus masculus erat, et erat
Petro JacaudPerson: , et alius quedem filia, que erat Glaudio
MartiniPerson: .
Item dicit audivisse a Francisco MarguetPerson: in dicta
secta reddendo computum de maleficiis suis, necasse
quandam filiam Glaudio MarguetPerson: eius nepoti.
Item confitetur quod
a PascateBegriff: Datum: 1498 (beweglicher Feiertag) citra fuisse cum
prenominatis in domo
Johannis JacaudPerson: de nocteZeitspanne: nachts
intrando per fenestram, et crediderunt necare quandam
parvam filiam suam, eandem
stringentesBegriff: per tibias. Sed
non potuerunt eandem interficere, quia clamavit ;
deinde pater surrexit, et tunc illi abierunt,
deportantes
cohopertoriumKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: coop[ertorium]w ab extra
du brisBegriff: Sprachwechsel: Französisch.
Interrogata quomodo heretici vocant beatam virginem
MariamPerson: , dixit quod eandem vocant RossazSprachwechsel: Französisch.
Interrogata in quibus sectis fuerit, dixit quod in tribus, videlicet
in Vallibus Dompni MartiniOrt: , in furno Johannis
JacaudPerson: de MonthobynOrt: , et En laz MolleryOrt: Sprachwechsel: Französisch seu
Ressia de MolleriaOrt: .
Interrogata a quo tempore fuerit ultimate in secta, dixit quod
sunt
sex aut septem septimaneKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: annixDatum: September 1498. Et
dum fuit vox super capcione hereticorum, heretici
ipsi dixerunt magistro eorum demoni quod timebant,
ne caperentur ; qui respondit eis quod non timerent, quia
ipsos preservaret, eosdem deffraudando.
Interrogata cur non fugit, respondit quod propter spem quam
habebat in magistro suo, ut supra. Et quod libenter
venisset ad confessionem, sed non erat ei possibile,
quia demun eandem tenebat ne confiteretur ; quos eciam
tenet ceteros hereticos, ut non veniant ad penitenciam.
Et dum tales sentit ad penitenciam pervenire, eosdem
acriter verberat.
Interrogata in qua secta ultimate fuit, respondit quod in
septaAuffällige Schreibung dicti furni Johannis JacaudPerson: .
y–complicesMarginalie am linken Rand–y Interrogata de suis complicibus, respondit quod plures vidit
homines et mulieres in dicta secta et in predictis ; et
presertim
Franciscum MarguetPerson: ,
Pernetum JacaudPerson: ,
Johannem
RicharPerson: et dictam eius
uxoremPerson: , quos cognovit et
vidit realiter in vultu et loquela edentes, bibentes,
demoni eorum magistro reverenciam et honorem facientes,
et ceteros actus quos heretici soliti sunt facere.
Et
ultraKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: utrz non fuit interrogata, sed per prefatum viceinquisitorem
ad
diem sequentemDatum: 6.11.1498 remissa, presentibus venerabili viro domino
Laurencio CurvillionisPerson: canonicoBegriff: LausannensiOrganisation: et
cellerarioBegriff:
capituli,
Johanne MonetiPerson: eiusdem domini
famuloBegriff: ,
Francisco
JacaudPerson: dicti loci
castellanoBegriff: ,
Johanne SovajatPerson: gubernatoreBegriff:
dicti loci, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis
et rogatis.
6 novembre 1498
Alia repeticioBegriff: dicte YsabellePerson: Zentriert
Anno quo supra et die sexta mensis novembrisOriginaldatierung: 6.11.1498,
per prefatum dominum viceinquisitorem dicta
YsabellaPerson: interimKorrigiert aus: iterumaa fuit interrogata super complicibus ;
que confitetur quod demun ipsis precipit quod faciant
mori homines et animalia modo quo supra,
dando eisdem sellarium secundum majus et minus
homicidiumBegriff: , scilicet pro homine aliquando dat
LX
solidosWährung: 60 Schillinge ,
XLWährung: 40 Schillinge , secundum quod sciunt pactizare cum
dicto demone, et pro quolibet animali interdum
X solidosWährung: 10 Schillinge vel
vigintiWährung: 20 Schillinge , et sic de singulis,
etcAbkürzung.
Et confitetur quod sunt
tresDatum: 1496 aut quatuor anni
vel circaDatum: 1495 quod dicta inquisita,
Pernetus JacaudPerson:
et
Franciscus MarguetPerson: fecerunt cadere
Petrum VincentPerson:
dicti loci
Dompni MartiniOrt: a quadam arbore pirus
existente in villa predicta
Dompni MartiniOrt: prope
domum ipsius
PetriPerson: ,
arte demonisBegriff: ; qui erat
cum ipsis. Quiquidem
PetrusPerson: mortuus fuit.
ab–complicesMarginalie am linken Rand–ab Interrogata iterum de complicibus suis, confitetur
ultra supranominatos vidisse realiter et cognovisse
in predictis sectis, videlicet
Francesiam JacaudPerson: de
SugniensOrt: , necnon
MargaritamPerson: uxorem
Johannis
DiserensPerson: de
PeresOrt: ,
Girardum de MadalenaPerson:
de
BoctentOrt: et
Johannem PilletPerson: de
Sancto CiriacoOrt: ,
agentes honorem et reverenciam demoni
facientes, et ceteros actus quos
etcAbkürzung.
Et ultra
non fuit interrogata, sed remissa per
prefatum dominum viceinquisitorem
ad se advisandum ad horam vesperorumZeit, presentibus
venerabili viro domino Laurencio CurvillionisPerson:
canonico LausannensiOrganisation: et cellerario dicti capituli LausannensisOrganisation: , dompno
Johanne VuystonisPerson: cappellanoBegriff: vicarioBegriff: dicti loci
Dompni MartiniOrganisation: , Johanne SovajatPerson: , Petro GrantPerson: ,
Francisco JacaudPerson: castellano dicti loci, et pluribus
aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.
6 novembre 1498, plus tard
Alia repeticio cum conclusione
processus dicte Ysabelle PeratPerson: Zentriert
Anno et die premissisOriginaldatierung: 6.11.1498, hora vesperorumZeitspanne: abends,
predicta YsabellaPerson: per supradictum dominum
viceinquisitorem fuit interrogata super maleficiis per
eam perpetratis. Que respondit alia nescire
preter illa que superius confessata est.
ac–complicesMarginalie am linken Rand–ac Interrogata super complicibus suis, dixit et
confitetur se vidisse et realiter cognovisse
in supradictis sectis ut supra dictum est,
scilicet
Franciscum MarguetPerson: ,
Pernetum JacaudPerson: ,
Johannem
RicharPerson: et eius
uxoremPerson: ,
Francesiam JacodPerson: de
SugniensOrt: ,
JohannemPerson: filium dicti
Johannis RicharPerson: ,
MargaritamPerson:
uxorem
Johannis DiserensPerson: de
PeresOrt: ,
Girardum
de Laz MagdelleynazSprachwechsel: FranzösischPerson: de
Pollie PictetOrt: ,
Glaudium Agnar Le MagnynSprachwechsel: FranzösischPerson: de
BoctentOrt: , et
Petrum Menestrey seniorisPerson: etatis, et
Johannem
PilletPerson: de
Sancto CiriacoOrt: , agentes et
facientes ut supra dictum est.
Et juravit
in manibus dicti domini viceinquisitoris
super sanctis Dei euvangeliis omnia per
ipsumKorrigiert aus: ipsaad superius
confessata fore vera, et illa vult manutenere
coram omnibus.
Tunc prefatus dominus viceinquisitor
dixit prefate confitenti si vellet conclusionem fieri super
dicto suo processu et finem imponere. Quequidem
dicta YsabellaPerson: prefatum dominum viceinquisitorem rogavit ut
concluderet et finem imponeret dicto eius processui, se
submictens de non in contrarium veniendo, renunciando juribus,
etcAbkürzung.
Illico comparuit venerandus dominus
procurator sacre fideiBegriff:
coram dicto viceinquisitore, petens concludi
super dicto suo processu et conclusionem fieri. Et
tunc, prefatus dominus viceinquisitor conclusit
ae–conclusio processusMarginalie am linken Rand–ae et finem dicto processui imposuit, presentibus
venerabili domino
Laurencio CurvillionisPerson: canonico
LausannensiOrganisation: et
cellerario venerabilis capituli
LausannensisOrganisation: , necnon
Francisco JacaudPerson: castellano dicti loci
Dompni
MartiniOrganisation: ,
Petro Pillet alias GrantPerson: ,
Johanne
SovajatPerson: gubernatore ipsius loci,
Girardo dou
ForPerson: ,
Petro SilvestrozPerson: et
Glaudio VincentPerson: ,
omnibus dicti loci
Dompni MartiniOrt: testibus ad
premissa vocatis et rogatis.
4
De dicti domini viceinquisitoris precepto
[Unterschrift:] AndreasIn der Vorlage: as ThovaciiPerson:
Notarzeichen
Regest
Isabelle Perat, de Dommartin, arrêtée sur plainte pour crime d’hérésie, comparait le 5 novembre 1498 devant le vice-inquisiteur François Fossaud, au château de Dommartin. Interrogée par ce dernier, elle ratifie les aveux faits auparavant lors des trois premières monitions au château de Menthon à Lausanne ; elle dénonce quatre personnes (3 hommes et une femme), y compris l’inculpé François Marguet. Le lendemain, elle ratifie et complète ses aveux à deux reprises ; elle ajoute en même temps les noms de sept autres complices (5 hommes et 2 femmes), y compris ceux des inculpés Marguerite Diserens et Pierre Menetrey. Le même jour, le procès est clos. Les actes s’arrêtent ici, mais nous savons qu’Isabelle a été finalement condamnée au bûcher par le Chapitre de Lausanne, seigneur temporel de Dommartin.