check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 24-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, von Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega und Martine Ostorero

Zitation: SDS VD D 1 24-1

Lizenz: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre des Sauges alias Menetrey, de Dommartin

1498 November 13 – 24. Château de Dommartin

Pierre des Sauges alias Menetrey, de Poliez-le-Grand, détenu au château de Dommartin, comparait le 13 novembre 1498 devant le vice-inquisiteur François Fossaud. Le lendemain, suite à la deuxième monition, l’inculpé reconnait avoir fréquenté des hérétiques et être soupçonné comme tel parmi ses voisins ; mais il nie être hérétique, et persiste dans son refus après avoir été confronté à ses accusateurs François Marguet et Isabelle Perat. Le 15 novembre, il est à nouveau interrogé et confronté à son accusatrice Marguerite Diserens, sans pourtant avouer, et il fait de même le lendemain, malgré une quatrième monition supplémentaire. Après un délai de cinq jours, le 21 novembre, Pierre comparait à nouveau devant la cour, mais il refuse de passer aux aveux. Ce même jour, le procureur de la foi demande la sentence interlocutoire afin de soumettre Pierre à la question ; la sentence sera rendue par la cour et exécutée immédiatement, sans pour autant obtenir les aveux de la part de l’inculpé. Le lendemain, après une deuxième séance de torture, l’inculpé avoue. Il poursuit ses aveux les 23 et 24 novembre et il dénonce dix-neuf personnes (11 hommes et 8 femmes). Le 24, le procès se clôt suite à la dernière ratification. Les actes s’arrêtent ici, mais nous savons que Pierre a été finalement condamné [au bûcher] le 3 décembre par le vice-inquisiteur, avec l’autorisation du procureur général du Chapitre de Lausanne.

Les procès de François Marguet (SDS VD D 1 21-1 : ACV, Ac 29, p. 365–396), Isabelle Perat (SDS VD D 1 22-1 : ACV, Ac 29, p. 399–414), Marguerite Diserens (SDS VD D 1 23-1 : ACV, Ac 29, p. 349–364) et Pierre des Sauges alias Menetrey (SDS VD D 1 24-1 : ACV, Ac 29, p. 415–438) ont tous été intentés en 1498 au château de Dommartin et présidés par le vice-inquisiteur François Fossaud. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée à Dommartin, après la première vague soixante ans auparavant.

Le procès de Pierre de Sauges alias Menetrey occupe les pages 415 à 438 du registre Ac 29 ; les pages 416 et 435 à 437 ont été laissées en blanc. Les actes sont rédigés par le notaire André Thovacin et authentifiés à l’aide de son signet, tout comme les trois autres procès du dossier « Dommartin 1498 ». Il est aussi l’auteur des titres et des notes marginales ajoutées tout au long des procès. Le dos du cahier (p. 438) contient un titre écrit à l’envers, d’une autre main, tandis que la page de garde du cahier (p. 415) contient une annotation de type comptable d’une troisième main inconnue.

Editionstext

1498Datum: 1498Linksbündig
Processus Petri de Sauges
alias Menetrey
Person:
de Pullie
luz Grant
Ort:
.
Rechtssbündig

[S. 416]Seitenumbruch
[S. 417]Seitenumbruch

Processus Petri deis Sauges
alias Menestrey
Person:
de Pullie luz
Grant
Ort:
.
Rechtssbündig


Anno Domini millesimo quatercentesimo
nonagesimo octavo et die tresdecima mensis
novembris
Originaldatierung: 13.11.1498
, Petrus deis Sauges alias MenestreyPerson:
de Pullie luz GrantOrt: , ad clamam ...Lücke in der Vorlage (2 Wörter)a
in crimine heresisBegriff: , fuit detentus in castro Dompni
Martini
Ausstellungsort:
, et coram venerabili patre fratre Francisco
Fossaudi
Person:
ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation: ,
viceinquisitoreBegriff: bgenerali in dyocesibus LausannensiOrt: ,
GebennensiOrt: et SedunensiOrt: auctoritate apostolica specialiter
deputatusKorrigiert: deputatoc, fuit adductus dictus PetrusPerson: ,
omni vinculo carceris solutus, et per eundem
dominum viceinquisitorem interrogatus et adjuratus
super sanctis Dei euvangeliis de veritate
dicenda, presentando eidem misericordiam Ecclesie,
casu quo vellet confiteri crimen pro quo
detinebatur.

Prima monitioBegriff: canonica eidem
PetroPerson: in forma juris facta.
Rechtssbündig


Primo interrogatus si sciat causam sue detencionis,
dixit quod d sibi apposita manu desuper fuit
ex parte fidei, videlicet pro crimine heresis.

Interrogatus si sit hereticusBegriff: , dixit et respondit
quod non, neque vellet esse.
[S. 418]Seitenumbruch

Interrogatus qui capiuntur pro fide, dixit quod
illi qui negant Deum creatorem suum et Trinitatem.

Interrogatus quid faciunt heretici et qui negant
Deum, dixit quod nescit.
Et ulterius non fuit
interrogatus, sed per prefatum dominum viceinquisitorem
fuit assignatus ad diem sequentemDatum: 14.11.1498, ad confitendum
veritatem. Et hoc pro prima monicione canonica,
presentibus reverendo in ChristoPerson: patre domino
ordinis CisterciensisOrganisation: abbateBegriff: MontheronisOrganisation: , venerabilibus et
circumspectis viris dominis Stephano SibillionisPerson: ,
Glaudio de StaviacoPerson: canonicis ecclesie LausannensisOrganisation: , nobilibus
viris Johanne de GumenPerson: , Guillermo de GalleraPerson: ,
dompno Johanne VuystonisPerson: cappellanoBegriff: et vicarioBegriff:
dicti loci Dompni MartiniOrganisation: , testibus ad premissa
vocatis et rogatis.

Secunda monitioBegriff: .Zentriert


Anno quo supra et die quatuordecima mensis
novembris
Originaldatierung: 14.11.1498
, prenominatus Petrus MenestreyPerson:
fuit ad locum auditorii coram prefato domino
viceinquisitore adductus, omni vinculo carceris
solutus, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus
que opera faciunt heretici ; dixit quod nescit.

Interrogatus si ipse unquam fuerit suspectus de heresiBegriff:
inter eius notos et vicinos, dixit quod nescit,
nisi quod a tribus annis citraHinzufügung zwischen zwei Zeilene vel circaDatum: 1495, intellexit et
subaudivit quod eius vicini habebant eum suspectum
de ipso crimine heresis.
[S. 419]Seitenumbruch

Interrogatus si unquam sibi fuerit improperatum
per aliquem quod esset hereticus, dixit quod non,
nisi per quendam vocatum Petrum BechetPerson: habitatorem
in ValleOrt: , qui dixit filio meo : « Filz de voudeisBegriff:  !Sprachwechsel: Französisch »,
ex quo et propter quod ipse inquisitus eundem Petrum
Bechet
Person:
citavit LausanneOrt: , et ibidem modicum litigaverunt ;
et fuit ordinatum quod ipse BechetPerson: peteret sibi
veniam. Item ulterius dixit quod Mermetus
Sugniens
Person:
semel LausanneOrt: – sunt circa sexDatum: 1492 aut
septem anni
Datum: 1491
 – etiam sibi inquisito improperavit
quod erat hereticus, et volebat eum quasi interficereBegriff: .

Item ulterius dixit quod RoletaPerson: , uxor Petri des
Sauges alias Menestrey junioris
Person:
sui nepotis, est
annus vel circaDatum: 1497 quod ipsa sibi dixit :«  Tu es
fmacherasBegriff:
Sprachwechsel: Französisch
 »
. Et tunc ipse eandem dementitus est.

Interrogatus si g fecerit aliquam diligenciam de predictis
improperacionibus se purgandi, dixit quod non.

Interrogatus si unquam fuerit citatus nec interpellatus
coram aliquo inquisitoreBegriff: h
racione dicti criminis, dixit quod non.

Interrogatus si unquam dederit minas alicui ex vicinis
suis, deinde quod fecerit eidem aliquod malum,
dixit quod non. Licet vicini sui uti Petrus
Daugoz
Person:
et Johannes MartiniPerson: dicebant inter se non
tamen in conspectu ipsius, quando eis moriebantur
alique bestie, quod ipse interficiebat.

Interrogatus si frequentaverit cum aliquo suspecto de
dicto crimine heresis, dixit quod sic, cum Glaudio
Adnar dictum luz MagnynSprachwechsel: Französisch
Person:
de BoctenOrt: , eundo
et reveniendo LausanneOrt: et alibi ; sic quod quodam
[S. 420]Seitenumbruchsemel Petrus Menestrey juniorPerson: eius nepos sibi
loquens improperavit sibi, dicendo : « Vous tregie
troup luz MagnynPerson:
Sprachwechsel: Französisch
 »
. Item ulterius dixit quod
isepe frequentavit cum j–Francisco MarguetPerson: Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Glaud[io]–j de
Dompno MartinoOrt:  ; tamen pro tunc non erat suspectusKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp[ectus]k
de heresi.

Interrogatus si habeat aliquos malivolos in parrochia
Dompni MartiniOrt: et de Pullie lu GrantOrt: , dixit quod non,
nisi illos qui eundem capi fecerunt, sed non in
dicta parrochia Dompni MartiniOrt: .

Interrogatus si noverit Franciscum MarguetPerson: , dixit quod sic.

Interrogatus si viderit facere dicto MarguetPerson: aliquem
malum et inhonestum actum, dixit quod non.

Interrogatus si noverit YsabellamPerson: relictam Johannis
Perat
Person:
de PeresOrt: parrochie Dompni MartiniOrt: , dixit quod
sic, quia alias fuit uxorata cum quodam ex parentibus
suis ipsius loquentis ; tamen non vidit facere eidem
YsabellePerson: aliquem actum inhonestum. Ulterius non
fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenetreyPerson: inquisitus fuit ibidem
convictus per dictos Franciscum MarguetPerson: et YsabellamPerson: de PeresOrt: ,
qui in facie ipsius dixerunt eundem esse hereticum et
esse de societateBegriff: ipsorum, et fuisse cum eis in synagogaBegriff:
in Vallibus subtus castrum Dompni MartiniOrt: , agendo et
faciendo prout alii heretici, eundem deprecando
ut confiteretur veritatem, petendo veniam et misericordiam
Dei et Ecclesie, prout ipsi fecerunt. Quiquidem
PetrusPerson: negavit ita esse.
Et ultra non fuit interrogatus,
sed remissus ad diem sequentemDatum: 15.11.1498, promictendo sibi misericordiam
Ecclesie. Et hoc pro secunda monitione canonica,
[S. 421]Seitenumbruchpresentibus venerabilibus et circumspectis viris dominis
Laurencio CurvillionisPerson: cellerarioBegriff: venerabilis capituli LausannensisOrganisation: ,
Stephano SibillonisPerson: , Glaudio de StaviacoPerson: canonicisBegriff:
ecclesie Beate Marie LausannensisOrt: , nobili Johanne de GumensPerson: ,
Francisco JacaudPerson: castellanoBegriff: Dompni MartiniOrganisation: , et pluribus aliis
testibus ad premissa vocatis et rogatis.

Tercia monicioBegriff: canonica.Rechtssbündig


Anno quo supra et die quindecima
mensis novembris
Originaldatierung: 15.11.1498
, fuit dictus Petrus de
Sauges alias Menestrey
Person:
coram prefato domino
viceinquisitore adductus modo quo supra
et per ipsum interrogatus super dicto crimine
heresis de veritate dicenda, ut infra.

Interrogatus primo si credat in Deum omnipotentem,
dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod sint demonesBegriff: , dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod demones possint loqui
hominibus, dixit quod non credit.

Interrogatus si demunBegriff: unquam sibi loquutus fuerit, et
ipse demoni, dixit quod non.

Interrogatus quid demun dixit hereticis, dixit quod
nescit, nisi malum ; tamen nescit quod malum.

Interrogatus quod malum faciunt heretici, dixit quod nescit,
excepto quod dici audivit quod heretici interficiunt gentes
et bestias.
[S. 422]Seitenumbruch

Interrogatus ad quid interficiuntKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: faciuntl gentes et
bestias, dixit quod nescit.

Interrogatus quo vadunt heretici quando volunt
conferre adinvicem, dixit quod dici audivit quod vadunt
ad synagogam ad aliquem locum desertum.

Interrogatus si vadant ad synagogam dieZeitspanne: tags vel
nocteZeitspanne: nachts, dicit quod nescit ; tamen credit quod vadunt
nocteZeitspanne: nachts priusquam die.

Interrogatus quid faciunt in septaBegriff: , dixit quod nescit
quia non fuit.

Interrogatus si in septa sit ignis, dixit quod nescit.

Interrogatus si alter sibi improperaverit crimen
heresis preterquam supranominati, dixit quod nescit,
quia tanti improperaverunt sibi quodKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: quiam non
recordatur, excepto quod Johannes de RospraPerson: inter
ceteros sibi sepe improperavit, plus de viginti
vicibus a sexdecim annis citraDatum: 1482 ; de aliis non
recordatur.

Interrogatus si purgacionem fecerit de huiusmodi
improperacionibus, dicit quod non n.

Interrogatus a quo tempore fuit diffamatusBegriff:
de dicto crimine heresis, dixit quod sunt circa XVDatum: 1483
vel XVI anniDatum: 1482 quibus vicini sui ipsum
diffamaverunt de ipso crimine et ipsum
suspectum habuerunt, ut sibi videbatur.

Interrogatus si frequentaverit in septisKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: spo sive
synagogis hereticorum, dixit quod non.
[S. 423]Seitenumbruch

Interrogatus si noscat MargaritamPerson: uxorem
Johannis DiserensPerson: de PeyresOrt: , parrochie
Dompni MartiniOrt: , dixit quod sic, quia cognovit
eam jam, quando uxorabatur A laz Malaz
Palluz
Ort:
Sprachwechsel: Französisch
parrochie de AsiensOrt: . Et eciam
cognovit eam p in loco ubi nunc
uxoratur, videlicet apud PeyresOrt: .

Interrogatus si unquam habuerat debatum cum
ea et si velit sibi aliquod malum, dixit
quod non.

Interrogatus si fuerit cum ea in aliqua sectaBegriff:
hereticorum, dixit quod non. Ulterius non
fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenestreyPerson: inquisitus fuit
ibidem convictus per dictam MargaritamPerson: , que
in eius presencia et facie dixit eundem esse
hereticum et esse de societate ipsiusmetKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: ipsimetq loquentis
et aliorum hereticorum, et fuisse cum eis in
sinagogaBegriff: subtus castrum Dompni MartiniOrt: , agendo
et faciendo prout alii heretici, ipsum exortando
ut confiteretur ipsum reatum et petat veniam Deo
et EcclesieKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Ecclesr, prout ipsa facit. Quiquidem
PetrusPerson: negavit ita esse.
Et ultra non fuit
interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 16.11.1498,
promictendo sibi misericordiam Ecclesie. Et hoc pro
[S. 424]Seitenumbruchtercia moniticioneKorrigiert: monitionesBegriff: canonica, presentibus dompno
Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario dicti loci
Dompni MartiniOrt: , Francisco JacaudPerson: castellano ipsius
loci, Johanne SovajatPerson: , Petro SilvestriPerson: gubernatoribusBegriff:
ipsius loci, Girardo du ForPerson: , et pluribus aliis
testibus ad premissa vocatis et rogatis.

RepeticioBegriff: dicti Petri
Menetrey
Person:
.
Zentriert


Anno quo supra et die sexdecima
mensis novembris
Originaldatierung: 16.11.1498
, fuit dictus Petrus MenestreyPerson:
inquisitus coram prefato domino viceinquisitore
adductus modo quo supra, et per ipsum super
dicto crimine heresis interrogatus, ut supra, an vellet
aliquid confiteri. Qui negavit se esse talem,
videlicet hereticum, ut supra.
Ulterius non fuit
interrogatus. Et hoc pro quarta monicione,
sibi de gracia speciali et superhabundanterKorrektur überschrieben, ersetzt: emtert facta,
eundem assignando ad dietimDatum: 17.11.14981, presentibus quibus supra.

Alia repeticio cum sentencia
interloquutoria
Begriff:
.
Zentriert


Anno quo supra et die vicesima prima
mensis novembris
Originaldatierung: 21.11.1498
, fuit supradictus PetrusPerson:
inquisitus per prefatum dominum viceinquisitorem
interrogatus et admonitusBegriff: de veritate dicenda
super dicto crimine heresis. Qui PetrusPerson: respondit
[S. 425]Seitenumbruchse nichil scire super dicto crimine. Et tunc,
hiis auditis, aparuit procurator sacre fideiBegriff: contra
et adversus dictum PetrumPerson: inquisitum, producens
materias et processus coram prefato domino viceinquisitore,
petens dictum Petrum MenestreyPerson: torqueriiBegriff: , donec
veritas ab ore eius eruatur. Tunc prefatus dominus
viceinquisitor dixit dicto Petro MenestreyPerson: an
vellet aliqua proponere contra fidei procuratorem.
Qui dixit quod non. Quo audito, actentis
probacionibus per ipsum procuratorem fidei,
dictus viceinquisitor tulit sentenciam interloquutoriam
in modum qui sequitur :

Christi nomine invocato, viso processu inquisicionali
contra et adversus Petrum deis Sauges alias MenestreyPerson:
hic presentem et nichil justi opponentem, visis perjuriis,
variacionibus et obstinacionibus in ipso perseverantibus,
munientes signo sancte crucis, dicentes :
« In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen », ut de
vultu Dei a quo omnis rectum procedit judicium
et oculi nostri viderunt equitatem, solum Deum pre oculis
habentes, justiciam procurantes, sacre fidei pro tribunali
sedentes, facta prius inquisicione potestati ordinarie,
per hanc sentenciam interlocutoriam quam de jurisperitorum
[consilio]Auslassung, sinngemäss ergänztu serimus in hiis scriptis ; pronunciamus, dicimus et
declaramus te, Petrum deis Sauges alias MenestreyPerson: ,
delatum presentem v questioni corporaliBegriff:
subiciendum et torquendum fore, donec et quousque
ex tuo ore habeatur veritas, citra tamen
mortis periculum, sanguinem effusionem et membrorum
mutilacionem, de quo solemniter et expresse
protestamur.
[S. 426]Seitenumbruch

Quaquidem sentencia interloquutoria lata,
dictus PetrusPerson: inquisitus fuit positus in
cordamBegriff: et, deposito a corda, interrogatus
per dictum dominum viceinquisitorem super dicto crimine
heresis, ipse PetrusPerson: inquisitus nichil confiteri
voluit, sed fuit remissus ad diem crastinamDatum: 22.11.1498,
presentibus venerabilibus religiosisKorrektur überschrieben, ersetzt: relisw fratribus
Ludovico VullieriiPerson: prioreBegriff: conventus MonteronisOrganisation: ,
Johanne PanchautPerson: ordinis eiusdem conventus, nobili
Glaudio de LavigniacoPerson: castellanoBegriff: de BerchieOrganisation: ,
Petro JacaudPerson: , Girardo dou ForPerson: , et Johanne
Sovajat
Person:
gubernatore Dompni MartiniOrganisation: , testibus
ad premissa vocatis et rogatis.

Alia repeticioZentriert


Anno quo supra et die vicesima secunda
mensis novembris
Originaldatierung: 22.11.1498
, fuit supradictus PetrusPerson: positus
ad cordam et nichil confiteri voluit. Sed fuit
remissus per prefatum dominum viceinquisitorem ad
horam vesperorumZeitspanne: abends, presentibus venerabili dompno
Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario Dompni MartiniOrt: ,
Francisco JacaudPerson: castellano dicti loci, Johanne SovajatPerson:
gubernatore, et Girardo du ForPerson: dicti loci Dompni MartiniOrt: ,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.

Alia repeticio cum confessioneRechtssbündig

[S. 427]Seitenumbruch

Anno et die quibus supraOriginaldatierung: 22.11.1498, hora
vesperorum
Zeitspanne: abends
, fuit per prefatum dominum viceinquisitorem
predictus Petrus MenestreyPerson: interrogatus de
veritate dicenda super dicto crimine heresis.
Qui dictusKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dixitx PetrusPerson: confitetur esse
hereticus, prout inferius describitur.

Et dicit quod sunt viginti anni vel circaDatum: 1479
quod Franciscus MarguetPerson: et ipse inquisitus die
una subtus ecclesiam Dompni MartiniOrt: juxta
Le CouruzOrt: Sprachwechsel: Französisch cognoverunt simul carnaliter
unum juventum seu veram equam. Deinde
dictus PetrusPerson: inquisitus venit cum dicto Francisco
Marguet
Person:
ad domum ipsius FrancisciPerson: et ibidem
reperit demonem in speciem hominis vestiti nigro,
cuius nomen erat RobinetPerson: . Qui dictus demun
dixit eidem PetroPerson:  : « Si velis michi credere et
facere ea que tibi dicam, faciam te divitem
et daboKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: daby tibi cotidie quinque solidosWährung: 5 Schillinge  »
. z–Et ait illeHinzufügung am rechten Rand–z :
aa–negatio DeiMarginalie am linken Rand–aa ab « Quid vis ut faciam ? ». « Opportet quod tu neges
Deum omnipotentem et virginem MariamPerson:  »
. Quiquidem
inquisitus ad vocem dicti demonis negavit
Deum creatorem suum, sed non virginem MariamPerson: .
Et illico dictus demun se mutavit in speciem unius
eque ; qui PetrusPerson: inquisitus obsculatus est eam
sub cauda in signum homagiiBegriff: et eidem tradidit
et dedit corpus suum sed non animam, licet volebat
[S. 428]Seitenumbrucheam habere. Et tunc idem demunAuffällige Schreibung peciit
aliquid sibi dari de suo proprio corpore.
Quiquidem inquisitus ad interpellacionem
Francisci MarguetPerson: fuit contentus quod haberet ungulam
magnam pedis sinistri. Sed tamen non accepit
ungulam, sed momordit eum super pede, ut
apparet signum morsus. Et confitetur idem
inquisitus quod demun sibi tradidit quinque solidosWährung: 5 Schillinge  ;
qui illos posuit in bursa sua, sed paulo post
nichil reperit. Et quadam die martisZeitspanne: Dienstag de seroZeitspanne: abends,
de jussu dicti demonis, post dies octo, cum
dicto Francisco MarguetPerson: ivit ad sectam, videlicet subtus
castrum Dompni MartiniOrt: , in qua erat ignis
ac–sectaMarginalie am linken Rand–ac perseiBegriff: colloris. Et ibidem reperit plures
gentes comedentes panem, caseum et carnes, et
bibebant vinum. Et ipse cum ipsis ita fecit.
Et dixit quod magister ipsorum ibidem erat in
specie hominis.

Interrogatus quas carnes ibidem comedebant,
dixit quod inter ceteras comedebant carnes
humanas
Begriff:
, scilicet puerorumBegriff: , quorum sapor erat
dulcis. Et quod ipsi capiunt in cimisteriis dum
sunt sepulti ; et relinquunt ibidem caput propter
sanctum crisma, cum per eos in domibus eorum
sunt nequati, et apportant corpora dictorum
puerorum ad sectam, et ibidem comedunt ; tamen
ipse nullos interfecit nec apportavit, ut dicit.
Deinde comburunt ossa et faciunt pulveresBegriff: cum
quibus faciunt mori gentes et bestias.
[S. 429]Seitenumbruch

Interrogatus quid demun ipsis precipit in
synagoga, dixit quod faciant omnia mala
que facere poterunt. Et confitetur fecisse
crucem in terra cum digito et illam calcasse
pede sinistro. Item ulterius confitetur
ad vocem demonis, fuerunt quatuor anni
elapsi vel circa
Datum: 1494
, in uno PascatheDatum: beweglicher Feiertag recepisse
sacrum corpus ChristiBegriff: et illud reservasse et
portasse una ad martis post in secta
subtus castrum Dompni MartiniOrt: et posuisse
ae–portavit corpus
Christi ad sectam
Marginalie am linken Rand
–ae in una patella quam apportavit dictus
MarguetPerson: , ad fricandum ; sed evanuit ab
oculis eorum. Item confitetur quod post
comestionem, homines habitant cum mulieribus
modo sodometicoBegriff: . Et demun ipsis precipit
quod faciant mori animalia. Et qui majora mala
af facit, stipendia habet a demone majora.

Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus
ad diem sequentemDatum: 23.11.1498, presentibus Francisco JacaudPerson: castellano
Dompni MartiniOrganisation: , PetroPerson: eius filio, Johanne SovajatPerson:
gubernatore ipsius loci, testibus ad premissa
vocatis et rogatis.

Alia repeticioZentriert


Anno predicto et die vicesima tercia mensis
novembris
Originaldatierung: 23.11.1498
, fuit interrogatus [Petrus MenestreyPerson: inquisitus]Auslassung, sinngemäss ergänztag per supradictum
dominum viceinquisitorem quomodo heretici
[S. 430]Seitenumbruchvocant virginem MariamPerson:  ; dixit quod vocant eam
RossazPerson: Sprachwechsel: Französisch.

Interrogatus cur non confessus est in primis
monicionibus, dixit quod non potuit, quia
demun eum tenebat ut non confiteretur, et
in carcere sibi dicebat quod non crederet dicto
inquisitori, quia ipsum defraudaret ; sed
incontinenti quod ipse inquisitus bibit aquam
foncium, demun in eo nullam potestatem habuit, et
illico confessus est.

Interrogatus quo[modo]Auslassung, sinngemäss ergänztah ibat ad sectam, dixit quod
demun sibi tradidit unum parvum baculumBegriff: et
unguentumBegriff: in uno holobaustroBegriff: ex quo ungebat
baculum ; quo uncto, ascendebat super dicto
baculo, dicendo : « Vaz, de par le dyableBegriff: , vaz !Sprachwechsel: Französisch ».
Et immediate erat illuc. Et ibat libenter
diebus martisZeitspanne: Dienstag.

Interrogatus in quibus sectis fuit, dixit quod
in tribus, scilicet subtus castrum Dompni MartiniOrt: ,
ai–secteMarginalie am linken Rand–ai in furno de MonthobynOrt: , et in siturnoKorrektur überschrieben, ersetzt: soturnoaj Francisci
Marguet
Person:
.

Interrogatus de suis complicibus, dixit vidisse
in sectis et realiter cognovisse sepisper hos,
videlicet Johannem RicharPerson: , GuilliemetamPerson: eius uxorem,
ak–ComplicesMarginalie am linken Rand–ak JohannemPerson: eorundem conjugum filium, Pernetum JacaudPerson: ,
Franciscum MarguetPerson: , YsabellamPerson: de PeresOrt: dictam JolyaPerson: ,
MargaritamPerson: uxorem Johannis DiserensPerson: de PeresOrt: ,
Francesiam JacodPerson: de SugniensOrt: , Girardum de
[S. 431]SeitenumbruchdeKorrigiert: al Madalena
Person:
de Pullie PictetOrt: et eius matremPerson: ,
Glaudium Adnar luz MagnymSprachwechsel: FranzösischPerson: de BoctentOrt: , Nycodum
Carraz
Person:
de RueryOrt: , Jaquemetum MermyouzPerson: de
BerchieOrt: et Petrum GleyPerson: de Villar luz TerreuxOrt: Sprachwechsel: Französisch, necnon
uxorem Petri Mandi Richar alias CoquozSprachwechsel: FranzösischPerson: vocatam laz
Coquessaz
Person:
Sprachwechsel: Französisch
, et quandam JohannetamPerson: de ultra lacum2 habitatorem,
cum dompno Johanne GirodiPerson: capellanoBegriff: qui alias morabatur
apud EchallentOrt: sunt circa duo anniDatum: 1496, et Johannem PilletPerson:
de Sancto CyriacoOrt: , comedentes, bibentes, et facientes
omnes actus quos soliti sunt facere in dicta secta.

Interrogatus a quo tempore non fuit in secta,
dixit quod a festo Beati MichaelisPerson: vel circaDatum: 29.9.1498 (Kirchenfest),
scilicet subtus castrum Dompni MartiniOrt:  ; et ibidem
vidit omnes supradictos, preterKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: predam dictum Nycodum
Carraz
Person:
de RueryOrt: , quem non vidit a tempore
quo recessit.
Et ulterius non fuit interrogatus,
sed remissus ad horam vesperorumZeitspanne: abends, presentibus quibus
supra et dompno Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario
dicti loci, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

Alia repeticioZentriert


Anno et die predictisOriginaldatierung: 23.11.1498, hora vesperorumZeitspanne: abends,
fuit per prefatum dominum viceinquisitorem prefatus
Petrus MenestreyPerson: interrogatus si unquam in
confessione sacramentali fuerit confessus dictum
crimen heresis. Dixit quod non.
[S. 432]Seitenumbruch

Interrogatus super maleficiisBegriff: , dixit quod demun
sibi tradidit unum halobaustrumBegriff: repletum
pulveribus ad nocendum hominibus et animalibus ;
ex quibus maxime mori fecit unum bovemBegriff: Petro
Daugoz
Person:
de Pullie luz GrantOrt: , est annusDatum: 1497, et unum
alium Johanni MartiniPerson: ipsius loci, sunt circa
septem menses
Datum: April 1498
, ac unum alium Francisco JacaudPerson: de
ChardonayOrt:  ; que sibi custodiebat Petrus Menetrey
junior
Person:
, eiusdem inquisiti nepos, ob despectum quod
noluerat sibi tradere.

Item confitetur dedisse ex illis pulveribus ad bibendum
die festi Nativitatis Domini proxime lapsiDatum: 25.12.1497 de sero domi
an–homicidiumMarginalie am linken Rand–an Panchaut Stephaneto LaciantPerson:  ; qui immediate
perdidit loquelam et vixit sine loquendo usque
in festo ao–Omnium sanctorumOrganisation: Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: beati JohannisPerson: –ao proxime
lapso
Datum: 1.11.1498
 ; deinde ab humanis decessit.

Item confitetur dedisse ad bibendum AnthoniePerson:
uxori quondam Jaqueti CarrazPerson: de Pullie PictetOrt: ,
ap–homicidiumMarginalie am linken Rand–ap sunt novem anni vel circaDatum: 1489, et languivit certo tempore,
deinde mortua fuit, eo quod quodam semel ipse
et Franciscus MarguetPerson: transierunt per locum ipsum
de Pullie PictetOrt: et ipsa noluit eis dare bibere.
Et quadam alia vice qua reversi sunt, ipsa dedit
eis, et tunc ipse dedit sibi ad bibendum, ex quo
ipsa mortua est, ut supra.

Item confitetur quod sunt octo anni vel circaDatum: 1490,
in domo de PanchautPerson: de Pullie luz GrantOrt: ,
aq–homicidiumMarginalie am linken Rand–aq dedisse ex illis pulveribus ar–ad bibendoKorrigiert: ad bibendum–ar Petro
Roz
Person:
ipsius loci, ex quo mortuus fuit, ideo
quod habueratKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: huas debatum de quadam decima.
[S. 433]Seitenumbruch

Item confitetur voluisse ponere ad sectam
hereticorum vi et violencia quadam nocteZeitspanne: nachts,
tenendo per brachium, MermetamPerson: uxorem Johannis
Laciant
Person:
quodam semel. Sed ipsa noluit,
sed ab eodem evasit.
Ulterius non fuit
interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 24.11.1498,
presentibus quibus supra.

Alia repeticio dicti
Petri Menestrey alias
de Sauges
Person:
, cum conclusione
dicti processus.
Zentriert


Anno quo supra et die vicesima
quarta dicti mensis novembris
Originaldatierung: 24.11.1498
, supradictus
supradictusKorrigiert: at Petrus des Sauges alias MenestreyPerson:
inquisitus fuit per prefatum dominum viceinquisitorem
iterum interrogatus super maleficiis per eum
perpetratis et complicibus suis. Qui dixit et
respondit alia nescire preterquam illa que superius
dixit et confessus est.

Preterquam de complicibus suis, dixit et confessus est
vidisse et realiter cognovissse in sectis supradictis
au–complicesMarginalie am linken Rand–au supradictos omnes, necnon JohannemPerson: filium dicti Francisci
Marguet
Person:
et eiusdem JohannisPerson: uxoremPerson: , agentes et av
honorem ac reverenciam demoni facientes, prout
supra dictum est.
Aliud dixit se nescire ;
[S. 434]Seitenumbruchsed juravit in manibus prefati domini
viceinquisitoris super sanctis Dei euvangeliis
omnia superius per eum confessata fore
vera, et eadem vult manutenere coram omnibus.

Tunc prefatus dominus viceinquisitor
dixit prefato inquisito an vellet concludere
processum et conclusionem imponere. Quiquidem
Petrus MenestreyPerson: inquisitus rogavitKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dix[it]aw
eundem dominum viceinquisitorem ut concluderet et
finem imponeret dicto eius processui,
submictendo se de non in contrarium
veniendo, renunciando juribus, etc.Abkürzung Illico comparuit
venerandus procurator sacre fidei coram eodem
domino viceinquisitore, petens concludi
dictum processum et conclusionem fieri. Et
tunc prefatus dominus viceinquisitor conclusit
ax–conclusio processusMarginalie am linken Rand–ax ipsum processum et finem imposuit, presentibus
venerabilibus religiosis et fratribus dominis Ludovico VullieriiPerson:
priore et GuichardoPerson: ordinis CisterciensisOrganisation: et conventus
MonteronisOrt: , necnonKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: necnonay Francisco JacaudPerson: castellano
Dompni MartiniOrganisation: , Petro JacaudPerson: eius fratre, Girardo
du For
Person:
, Johanne SovajatPerson: gubernatore, et pluribus
aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

De dicti domini viceinquisitoris precepto

[Unterschrift:] asAndreas ThovaciiPerson: Notarzeichen
[S. 435]Seitenumbruch
[S. 436]Seitenumbruch
[S. 437]Seitenumbruch
[S. 438]Seitenumbruch

Processus Petri des Sauges
alias Menestrey
Person:
super heresis
crimine etc.Abkürzung


Dompni MartiniOrt: 3

Anmerkungen

  1. Lücke in der Vorlage (2 Wörter).
  2. Streichung durch einfache Durchstreichung: inquitore.
  3. Korrigiert: deputato.
  4. Streichung durch einfache Durchstreichung: ap.
  5. Hinzufügung zwischen zwei Zeilen.
  6. Hinzufügung am linken Rand von Hand des 20. Jh.: X.
  7. Streichung durch einfache Durchstreichung: de.
  8. Streichung durch einfache Durchstreichung: coram aliquo inquisitore.
  9. Hinzufügung am linken Rand von Hand des 20. Jh.: X.
  10. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Glaud[io].
  11. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp[ectus].
  12. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: faciunt.
  13. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: quia.
  14. Streichung durch einfache Durchstreichung: quod non.
  15. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp.
  16. Streichung durch einfache Durchstreichung: ubi.
  17. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: ipsimet.
  18. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Eccles.
  19. Korrigiert: monitione.
  20. Korrektur überschrieben, ersetzt: emter.
  21. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  22. Streichung durch einfache Durchstreichung: questionari.
  23. Korrektur überschrieben, ersetzt: relis.
  24. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dixit.
  25. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dab.
  26. Hinzufügung am rechten Rand.
  27. Marginalie am linken Rand.
  28. Streichung durch einfache Durchstreichung: ad illa.
  29. Marginalie am linken Rand.
  30. Streichung durch einfache Durchstreichung: po[st].
  31. Marginalie am linken Rand.
  32. Streichung durch einfache Durchstreichung: mala.
  33. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  34. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  35. Marginalie am linken Rand.
  36. Korrektur überschrieben, ersetzt: soturno.
  37. Marginalie am linken Rand.
  38. Korrigiert: .
  39. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: pred.
  40. Marginalie am linken Rand.
  41. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: beati JohannisPerson: .
  42. Marginalie am linken Rand.
  43. Marginalie am linken Rand.
  44. Korrigiert: ad bibendum.
  45. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: hu.
  46. Korrigiert: .
  47. Marginalie am linken Rand.
  48. Streichung durch einfache Durchstreichung: facientes.
  49. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dix[it].
  50. Marginalie am linken Rand.
  51. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: necnon.
  1. Le procès reprend le 21 novembreDatum: 21.11.1498 et non le 17.
  2. Rive sud du LémanOrt: .
  3. Ecrit à l’envers, au dos du cahier.