check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 24-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, von Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega und Martine Ostorero

Zitation: SDS VD D 1 24-1

Lizenz: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre des Sauges alias Menetrey, de Dommartin

1498 November 13 – 24. Château de Dommartin

Pierre des Sauges alias Menetrey, de Poliez-le-Grand, détenu au château de Dommartin, comparait le 13 novembre 1498 devant le vice-inquisiteur François Fossaud. Le lendemain, suite à la deuxième monition, l’inculpé reconnait avoir fréquenté des hérétiques et être soupçonné comme tel parmi ses voisins ; mais il nie être hérétique, et persiste dans son refus après avoir été confronté à ses accusateurs François Marguet et Isabelle Perat. Le 15 novembre, il est à nouveau interrogé et confronté à son accusatrice Marguerite Diserens, sans pourtant avouer, et il fait de même le lendemain, malgré une quatrième monition supplémentaire. Après un délai de cinq jours, le 21 novembre, Pierre comparait à nouveau devant la cour, mais il refuse de passer aux aveux. Ce même jour, le procureur de la foi demande la sentence interlocutoire afin de soumettre Pierre à la question ; la sentence sera rendue par la cour et exécutée immédiatement, sans pour autant obtenir les aveux de la part de l’inculpé. Le lendemain, après une deuxième séance de torture, l’inculpé avoue. Il poursuit ses aveux les 23 et 24 novembre et il dénonce dix-neuf personnes (11 hommes et 8 femmes). Le 24, le procès se clôt suite à la dernière ratification. Les actes s’arrêtent ici, mais nous savons que Pierre a été finalement condamné [au bûcher] le 3 décembre par le vice-inquisiteur, avec l’autorisation du procureur général du Chapitre de Lausanne.

Les procès de François Marguet (SDS VD D 1 21-1 : ACV, Ac 29, p. 365–396), Isabelle Perat (SDS VD D 1 22-1 : ACV, Ac 29, p. 399–414), Marguerite Diserens (SDS VD D 1 23-1 : ACV, Ac 29, p. 349–364) et Pierre des Sauges alias Menetrey (SDS VD D 1 24-1 : ACV, Ac 29, p. 415–438) ont tous été intentés en 1498 au château de Dommartin et présidés par le vice-inquisiteur François Fossaud. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée à Dommartin, après la première vague soixante ans auparavant.

Le procès de Pierre de Sauges alias Menetrey occupe les pages 415 à 438 du registre Ac 29 ; les pages 416 et 435 à 437 ont été laissées en blanc. Les actes sont rédigés par le notaire André Thovacin et authentifiés à l’aide de son signet, tout comme les trois autres procès du dossier « Dommartin 1498 ». Il est aussi l’auteur des titres et des notes marginales ajoutées tout au long des procès. Le dos du cahier (p. 438) contient un titre écrit à l’envers, d’une autre main, tandis que la page de garde du cahier (p. 415) contient une annotation de type comptable d’une troisième main inconnue.

Editionstext

1498Datum: 1498Linksbündig Processus Petri de Sauges alias MenetreyPerson: de Pullie luz GrantOrt: .Rechtssbündig

[S. 416]Seitenumbruch

[S. 417]Seitenumbruch

Processus Petri deis Sauges alias MenestreyPerson: de Pullie luz GrantOrt: .Rechtssbündig

13 novembre 1498

Anno Domini millesimo quatercentesimo nonagesimo octavo et die tresdecima mensis novembrisOriginaldatierung: 13.11.1498, Petrus deis Sauges alias MenestreyPerson: de Pullie luz GrantOrt: , ad clamam ...Lücke in der Vorlage (2 Wörter)a in crimine heresisBegriff: , fuit detentus in castro Dompni MartiniAusstellungsort: , et coram venerabili patre fratre Francisco FossaudiPerson: ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation: , viceinquisitoreBegriff: bgenerali in dyocesibus LausannensiOrt: , GebennensiOrt: et SedunensiOrt: auctoritate apostolica specialiter deputatusKorrigiert aus: deputatoc, fuit adductus dictus PetrusPerson: , omni vinculo carceris solutus, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus et adjuratus super sanctis Dei euvangeliis de veritate dicenda, presentando eidem misericordiam Ecclesie, casu quo vellet confiteri crimen pro quo detinebatur.

Prima monitioBegriff: canonica eidem PetroPerson: in forma juris facta.Rechtssbündig

Primo interrogatus si sciat causam sue detencionis, dixit quod d sibi apposita manu desuper fuit ex parte fidei, videlicet pro crimine heresis.

Interrogatus si sit hereticusBegriff: , dixit et respondit quod non, neque vellet esse.

[S. 418]Seitenumbruch

Interrogatus qui capiuntur pro fide, dixit quod illi qui negant Deum creatorem suum et Trinitatem.

Interrogatus quid faciunt heretici et qui negant Deum, dixit quod nescit.
Et ulterius non fuit interrogatus, sed per prefatum dominum viceinquisitorem fuit assignatus ad diem sequentemDatum: 14.11.1498, ad confitendum veritatem. Et hoc pro prima monicione canonica, presentibus reverendo in ChristoPerson: patre domino ordinis CisterciensisOrganisation: abbateBegriff: MontheronisOrganisation: , venerabilibus et circumspectis viris dominis Stephano SibillionisPerson: , Glaudio de StaviacoPerson: canonicis ecclesie LausannensisOrganisation: , nobilibus viris Johanne de GumenPerson: , Guillermo de GalleraPerson: , dompno Johanne VuystonisPerson: cappellanoBegriff: et vicarioBegriff: dicti loci Dompni MartiniOrganisation: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

14 novembre 1498

Secunda monitioBegriff: .Zentriert

Anno quo supra et die quatuordecima mensis novembrisOriginaldatierung: 14.11.1498, prenominatus Petrus MenestreyPerson: fuit ad locum auditorii coram prefato domino viceinquisitore adductus, omni vinculo carceris solutus, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus que opera faciunt heretici ; dixit quod nescit.

Interrogatus si ipse unquam fuerit suspectus de heresiBegriff: inter eius notos et vicinos, dixit quod nescit, nisi quod a tribus annis citraHinzufügung zwischen zwei Zeilene vel circaDatum: 1495, intellexit et subaudivit quod eius vicini habebant eum suspectum de ipso crimine heresis.

[S. 419]Seitenumbruch

Interrogatus si unquam sibi fuerit improperatum per aliquem quod esset hereticus, dixit quod non, nisi per quendam vocatum Petrum BechetPerson: habitatorem in ValleOrt: , qui dixit filio meo : « Filz de voudeisBegriff:  !Sprachwechsel: Französisch », ex quo et propter quod ipse inquisitus eundem Petrum BechetPerson: citavit LausanneOrt: , et ibidem modicum litigaverunt ; et fuit ordinatum quod ipse BechetPerson: peteret sibi veniam. Item ulterius dixit quod Mermetus SugniensPerson: semel LausanneOrt: – sunt circa sexDatum: 1492 aut septem anniDatum: 1491 – etiam sibi inquisito improperavit quod erat hereticus, et volebat eum quasi interficereBegriff: .

Item ulterius dixit quod RoletaPerson: , uxor Petri des Sauges alias Menestrey juniorisPerson: sui nepotis, est annus vel circaDatum: 1497 quod ipsa sibi dixit :«  Tu es fmacherasBegriff: Sprachwechsel: Französisch ». Et tunc ipse eandem dementitus est.

Interrogatus si g fecerit aliquam diligenciam de predictis improperacionibus se purgandi, dixit quod non.

Interrogatus si unquam fuerit citatus nec interpellatus coram aliquo inquisitoreBegriff: h racione dicti criminis, dixit quod non.

Interrogatus si unquam dederit minas alicui ex vicinis suis, deinde quod fecerit eidem aliquod malum, dixit quod non. Licet vicini sui uti Petrus DaugozPerson: et Johannes MartiniPerson: dicebant inter se non tamen in conspectu ipsius, quando eis moriebantur alique bestie, quod ipse interficiebat.

Interrogatus si frequentaverit cum aliquo suspecto de dicto crimine heresis, dixit quod sic, cum Glaudio Adnar dictum luz MagnynSprachwechsel: FranzösischPerson: de BoctenOrt: , eundo et reveniendo LausanneOrt: et alibi ; sic quod quodam [S. 420]Seitenumbruchsemel Petrus Menestrey juniorPerson: eius nepos sibi loquens improperavit sibi, dicendo : « Vous tregie troup luz MagnynPerson: Sprachwechsel: Französisch ». Item ulterius dixit quod isepe frequentavit cum j–Francisco MarguetPerson: Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Glaud[io]–j de Dompno MartinoOrt:  ; tamen pro tunc non erat suspectusKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp[ectus]k de heresi.

Interrogatus si habeat aliquos malivolos in parrochia Dompni MartiniOrt: et de Pullie lu GrantOrt: , dixit quod non, nisi illos qui eundem capi fecerunt, sed non in dicta parrochia Dompni MartiniOrt: .

Interrogatus si noverit Franciscum MarguetPerson: , dixit quod sic.

Interrogatus si viderit facere dicto MarguetPerson: aliquem malum et inhonestum actum, dixit quod non.

Interrogatus si noverit YsabellamPerson: relictam Johannis PeratPerson: de PeresOrt: parrochie Dompni MartiniOrt: , dixit quod sic, quia alias fuit uxorata cum quodam ex parentibus suis ipsius loquentis ; tamen non vidit facere eidem YsabellePerson: aliquem actum inhonestum. Ulterius non fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenetreyPerson: inquisitus fuit ibidem convictus per dictos Franciscum MarguetPerson: et YsabellamPerson: de PeresOrt: , qui in facie ipsius dixerunt eundem esse hereticum et esse de societateBegriff: ipsorum, et fuisse cum eis in synagogaBegriff: in Vallibus subtus castrum Dompni MartiniOrt: , agendo et faciendo prout alii heretici, eundem deprecando ut confiteretur veritatem, petendo veniam et misericordiam Dei et Ecclesie, prout ipsi fecerunt. Quiquidem PetrusPerson: negavit ita esse.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 15.11.1498, promictendo sibi misericordiam Ecclesie. Et hoc pro secunda monitione canonica, [S. 421]Seitenumbruchpresentibus venerabilibus et circumspectis viris dominis Laurencio CurvillionisPerson: cellerarioBegriff: venerabilis capituli LausannensisOrganisation: , Stephano SibillonisPerson: , Glaudio de StaviacoPerson: canonicisBegriff: ecclesie Beate Marie LausannensisOrt: , nobili Johanne de GumensPerson: , Francisco JacaudPerson: castellanoBegriff: Dompni MartiniOrganisation: , et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

15 novembre 1498

Tercia monicioBegriff: canonica.Rechtssbündig

Anno quo supra et die quindecima mensis novembrisOriginaldatierung: 15.11.1498, fuit dictus Petrus de Sauges alias MenestreyPerson: coram prefato domino viceinquisitore adductus modo quo supra et per ipsum interrogatus super dicto crimine heresis de veritate dicenda, ut infra.

Interrogatus primo si credat in Deum omnipotentem, dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod sint demonesBegriff: , dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod demones possint loqui hominibus, dixit quod non credit.

Interrogatus si demunBegriff: unquam sibi loquutus fuerit, et ipse demoni, dixit quod non.

Interrogatus quid demun dixit hereticis, dixit quod nescit, nisi malum ; tamen nescit quod malum.

Interrogatus quod malum faciunt heretici, dixit quod nescit, excepto quod dici audivit quod heretici interficiunt gentes et bestias.

[S. 422]Seitenumbruch

Interrogatus ad quid interficiuntKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: faciuntl gentes et bestias, dixit quod nescit.

Interrogatus quo vadunt heretici quando volunt conferre adinvicem, dixit quod dici audivit quod vadunt ad synagogam ad aliquem locum desertum.

Interrogatus si vadant ad synagogam dieZeitspanne: tags vel nocteZeitspanne: nachts, dicit quod nescit ; tamen credit quod vadunt nocteZeitspanne: nachts priusquam die.

Interrogatus quid faciunt in septaBegriff: , dixit quod nescit quia non fuit.

Interrogatus si in septa sit ignis, dixit quod nescit.

Interrogatus si alter sibi improperaverit crimen heresis preterquam supranominati, dixit quod nescit, quia tanti improperaverunt sibi quodKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: quiam non recordatur, excepto quod Johannes de RospraPerson: inter ceteros sibi sepe improperavit, plus de viginti vicibus a sexdecim annis citraDatum: 1482 ; de aliis non recordatur.

Interrogatus si purgacionem fecerit de huiusmodi improperacionibus, dicit quod non n.

Interrogatus a quo tempore fuit diffamatusBegriff: de dicto crimine heresis, dixit quod sunt circa XVDatum: 1483 vel XVI anniDatum: 1482 quibus vicini sui ipsum diffamaverunt de ipso crimine et ipsum suspectum habuerunt, ut sibi videbatur.

Interrogatus si frequentaverit in septisKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: spo sive synagogis hereticorum, dixit quod non.

[S. 423]Seitenumbruch

Interrogatus si noscat MargaritamPerson: uxorem Johannis DiserensPerson: de PeyresOrt: , parrochie Dompni MartiniOrt: , dixit quod sic, quia cognovit eam jam, quando uxorabatur A laz Malaz PalluzOrt: Sprachwechsel: Französisch parrochie de AsiensOrt: . Et eciam cognovit eam p in loco ubi nunc uxoratur, videlicet apud PeyresOrt: .

Interrogatus si unquam habuerat debatum cum ea et si velit sibi aliquod malum, dixit quod non.

Interrogatus si fuerit cum ea in aliqua sectaBegriff: hereticorum, dixit quod non. Ulterius non fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenestreyPerson: inquisitus fuit ibidem convictus per dictam MargaritamPerson: , que in eius presencia et facie dixit eundem esse hereticum et esse de societate ipsiusmetKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: ipsimetq loquentis et aliorum hereticorum, et fuisse cum eis in sinagogaBegriff: subtus castrum Dompni MartiniOrt: , agendo et faciendo prout alii heretici, ipsum exortando ut confiteretur ipsum reatum et petat veniam Deo et EcclesieKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Ecclesr, prout ipsa facit. Quiquidem PetrusPerson: negavit ita esse.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 16.11.1498, promictendo sibi misericordiam Ecclesie. Et hoc pro [S. 424]Seitenumbruchtercia moniticioneKorrigiert aus: monitionesBegriff: canonica, presentibus dompno Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario dicti loci Dompni MartiniOrt: , Francisco JacaudPerson: castellano ipsius loci, Johanne SovajatPerson: , Petro SilvestriPerson: gubernatoribusBegriff: ipsius loci, Girardo du ForPerson: , et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

16 novembre 1498

RepeticioBegriff: dicti Petri MenetreyPerson: .Zentriert

Anno quo supra et die sexdecima mensis novembrisOriginaldatierung: 16.11.1498, fuit dictus Petrus MenestreyPerson: inquisitus coram prefato domino viceinquisitore adductus modo quo supra, et per ipsum super dicto crimine heresis interrogatus, ut supra, an vellet aliquid confiteri. Qui negavit se esse talem, videlicet hereticum, ut supra.
Ulterius non fuit interrogatus. Et hoc pro quarta monicione, sibi de gracia speciali et superhabundanterKorrektur überschrieben, ersetzt: emtert facta, eundem assignando ad dietimDatum: 17.11.14981, presentibus quibus supra.

21 novembre 1498

Alia repeticio cum sentencia interloquutoriaBegriff: .Zentriert

Anno quo supra et die vicesima prima mensis novembrisOriginaldatierung: 21.11.1498, fuit supradictus PetrusPerson: inquisitus per prefatum dominum viceinquisitorem interrogatus et admonitusBegriff: de veritate dicenda super dicto crimine heresis. Qui PetrusPerson: respondit [S. 425]Seitenumbruchse nichil scire super dicto crimine. Et tunc, hiis auditis, aparuit procurator sacre fideiBegriff: contra et adversus dictum PetrumPerson: inquisitum, producens materias et processus coram prefato domino viceinquisitore, petens dictum Petrum MenestreyPerson: torqueriiBegriff: , donec veritas ab ore eius eruatur. Tunc prefatus dominus viceinquisitor dixit dicto Petro MenestreyPerson: an vellet aliqua proponere contra fidei procuratorem. Qui dixit quod non. Quo audito, actentis probacionibus per ipsum procuratorem fidei, dictus viceinquisitor tulit sentenciam interloquutoriam in modum qui sequitur :

Christi nomine invocato, viso processu inquisicionali contra et adversus Petrum deis Sauges alias MenestreyPerson: hic presentem et nichil justi opponentem, visis perjuriis, variacionibus et obstinacionibus in ipso perseverantibus, munientes signo sancte crucis, dicentes : « In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen », ut de vultu Dei a quo omnis rectum procedit judicium et oculi nostri viderunt equitatem, solum Deum pre oculis habentes, justiciam procurantes, sacre fidei pro tribunali sedentes, facta prius inquisicione potestati ordinarie, per hanc sentenciam interlocutoriam quam de jurisperitorum [consilio]Auslassung, sinngemäss ergänztu serimus in hiis scriptis ; pronunciamus, dicimus et declaramus te, Petrum deis Sauges alias MenestreyPerson: , delatum presentem v questioni corporaliBegriff: subiciendum et torquendum fore, donec et quousque ex tuo ore habeatur veritas, citra tamen mortis periculum, sanguinem effusionem et membrorum mutilacionem, de quo solemniter et expresse protestamur.

[S. 426]Seitenumbruch

Quaquidem sentencia interloquutoria lata, dictus PetrusPerson: inquisitus fuit positus in cordamBegriff: et, deposito a corda, interrogatus per dictum dominum viceinquisitorem super dicto crimine heresis, ipse PetrusPerson: inquisitus nichil confiteri voluit, sed fuit remissus ad diem crastinamDatum: 22.11.1498, presentibus venerabilibus religiosisKorrektur überschrieben, ersetzt: relisw fratribus Ludovico VullieriiPerson: prioreBegriff: conventus MonteronisOrganisation: , Johanne PanchautPerson: ordinis eiusdem conventus, nobili Glaudio de LavigniacoPerson: castellanoBegriff: de BerchieOrganisation: , Petro JacaudPerson: , Girardo dou ForPerson: , et Johanne SovajatPerson: gubernatore Dompni MartiniOrganisation: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

22 novembre 1498

Alia repeticioZentriert

Anno quo supra et die vicesima secunda mensis novembrisOriginaldatierung: 22.11.1498, fuit supradictus PetrusPerson: positus ad cordam et nichil confiteri voluit. Sed fuit remissus per prefatum dominum viceinquisitorem ad horam vesperorumZeitspanne: abends, presentibus venerabili dompno Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario Dompni MartiniOrt: , Francisco JacaudPerson: castellano dicti loci, Johanne SovajatPerson: gubernatore, et Girardo du ForPerson: dicti loci Dompni MartiniOrt: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

22 novembre 1498, plus tard

Alia repeticio cum confessioneRechtssbündig

[S. 427]Seitenumbruch

Anno et die quibus supraOriginaldatierung: 22.11.1498, hora vesperorumZeitspanne: abends, fuit per prefatum dominum viceinquisitorem predictus Petrus MenestreyPerson: interrogatus de veritate dicenda super dicto crimine heresis. Qui dictusKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dixitx PetrusPerson: confitetur esse hereticus, prout inferius describitur.

Et dicit quod sunt viginti anni vel circaDatum: 1479 quod Franciscus MarguetPerson: et ipse inquisitus die una subtus ecclesiam Dompni MartiniOrt: juxta Le CouruzOrt: Sprachwechsel: Französisch cognoverunt simul carnaliter unum juventum seu veram equam. Deinde dictus PetrusPerson: inquisitus venit cum dicto Francisco MarguetPerson: ad domum ipsius FrancisciPerson: et ibidem reperit demonem in speciem hominis vestiti nigro, cuius nomen erat RobinetPerson: . Qui dictus demun dixit eidem PetroPerson:  : « Si velis michi credere et facere ea que tibi dicam, faciam te divitem et daboKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: daby tibi cotidie quinque solidosWährung: 5 Schillinge  ». z–Et ait illeHinzufügung am rechten Rand–z : aa–negatio DeiMarginalie am linken Rand–aa ab « Quid vis ut faciam ? ». « Opportet quod tu neges Deum omnipotentem et virginem MariamPerson:  ». Quiquidem inquisitus ad vocem dicti demonis negavit Deum creatorem suum, sed non virginem MariamPerson: . Et illico dictus demun se mutavit in speciem unius eque ; qui PetrusPerson: inquisitus obsculatus est eam sub cauda in signum homagiiBegriff: et eidem tradidit et dedit corpus suum sed non animam, licet volebat [S. 428]Seitenumbrucheam habere. Et tunc idem demunAuffällige Schreibung peciit aliquid sibi dari de suo proprio corpore. Quiquidem inquisitus ad interpellacionem Francisci MarguetPerson: fuit contentus quod haberet ungulam magnam pedis sinistri. Sed tamen non accepit ungulam, sed momordit eum super pede, ut apparet signum morsus. Et confitetur idem inquisitus quod demun sibi tradidit quinque solidosWährung: 5 Schillinge  ; qui illos posuit in bursa sua, sed paulo post nichil reperit. Et quadam die martisZeitspanne: Dienstag de seroZeitspanne: abends, de jussu dicti demonis, post dies octo, cum dicto Francisco MarguetPerson: ivit ad sectam, videlicet subtus castrum Dompni MartiniOrt: , in qua erat ignis ac–sectaMarginalie am linken Rand–ac perseiBegriff: colloris. Et ibidem reperit plures gentes comedentes panem, caseum et carnes, et bibebant vinum. Et ipse cum ipsis ita fecit. Et dixit quod magister ipsorum ibidem erat in specie hominis.

Interrogatus quas carnes ibidem comedebant, dixit quod inter ceteras comedebant carnes humanasBegriff: , scilicet puerorumBegriff: , quorum sapor erat dulcis. Et quod ipsi capiunt in cimisteriis dum sunt sepulti ; et relinquunt ibidem caput propter sanctum crisma, cum per eos in domibus eorum sunt nequati, et apportant corpora dictorum puerorum ad sectam, et ibidem comedunt ; tamen ipse nullos interfecit nec apportavit, ut dicit. Deinde comburunt ossa et faciunt pulveresBegriff: cum quibus faciunt mori gentes et bestias.

[S. 429]Seitenumbruch

Interrogatus quid demun ipsis precipit in synagoga, dixit quod faciant omnia mala que facere poterunt. Et confitetur fecisse crucem in terra cum digito et illam calcasse pede sinistro. Item ulterius confitetur ad vocem demonis, fuerunt quatuor anni elapsi vel circaDatum: 1494, in uno PascatheDatum: beweglicher Feiertag recepisse sacrum corpus ChristiBegriff: et illud reservasse et portasse una ad martis post in secta subtus castrum Dompni MartiniOrt: et posuisse ae–portavit corpus Christi ad sectamMarginalie am linken Rand–ae in una patella quam apportavit dictus MarguetPerson: , ad fricandum ; sed evanuit ab oculis eorum. Item confitetur quod post comestionem, homines habitant cum mulieribus modo sodometicoBegriff: . Et demun ipsis precipit quod faciant mori animalia. Et qui majora mala af facit, stipendia habet a demone majora.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 23.11.1498, presentibus Francisco JacaudPerson: castellano Dompni MartiniOrganisation: , PetroPerson: eius filio, Johanne SovajatPerson: gubernatore ipsius loci, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

23 novembre 1498

Alia repeticioZentriert

Anno predicto et die vicesima tercia mensis novembrisOriginaldatierung: 23.11.1498, fuit interrogatus [Petrus MenestreyPerson: inquisitus]Auslassung, sinngemäss ergänztag per supradictum dominum viceinquisitorem quomodo heretici [S. 430]Seitenumbruchvocant virginem MariamPerson:  ; dixit quod vocant eam RossazPerson: Sprachwechsel: Französisch.

Interrogatus cur non confessus est in primis monicionibus, dixit quod non potuit, quia demun eum tenebat ut non confiteretur, et in carcere sibi dicebat quod non crederet dicto inquisitori, quia ipsum defraudaret ; sed incontinenti quod ipse inquisitus bibit aquam foncium, demun in eo nullam potestatem habuit, et illico confessus est.

Interrogatus quo[modo]Auslassung, sinngemäss ergänztah ibat ad sectam, dixit quod demun sibi tradidit unum parvum baculumBegriff: et unguentumBegriff: in uno holobaustroBegriff: ex quo ungebat baculum ; quo uncto, ascendebat super dicto baculo, dicendo : « Vaz, de par le dyableBegriff: , vaz !Sprachwechsel: Französisch ». Et immediate erat illuc. Et ibat libenter diebus martisZeitspanne: Dienstag.

Interrogatus in quibus sectis fuit, dixit quod in tribus, scilicet subtus castrum Dompni MartiniOrt: , ai–secteMarginalie am linken Rand–ai in furno de MonthobynOrt: , et in siturnoKorrektur überschrieben, ersetzt: soturnoaj Francisci MarguetPerson: .

Interrogatus de suis complicibus, dixit vidisse in sectis et realiter cognovisse sepisper hos, videlicet Johannem RicharPerson: , GuilliemetamPerson: eius uxorem, ak–ComplicesMarginalie am linken Rand–ak JohannemPerson: eorundem conjugum filium, Pernetum JacaudPerson: , Franciscum MarguetPerson: , YsabellamPerson: de PeresOrt: dictam JolyaPerson: , MargaritamPerson: uxorem Johannis DiserensPerson: de PeresOrt: , Francesiam JacodPerson: de SugniensOrt: , Girardum de [S. 431]SeitenumbruchdeKorrigiert aus: al MadalenaPerson: de Pullie PictetOrt: et eius matremPerson: , Glaudium Adnar luz MagnymSprachwechsel: FranzösischPerson: de BoctentOrt: , Nycodum CarrazPerson: de RueryOrt: , Jaquemetum MermyouzPerson: de BerchieOrt: et Petrum GleyPerson: de Villar luz TerreuxOrt: Sprachwechsel: Französisch, necnon uxorem Petri Mandi Richar alias CoquozSprachwechsel: FranzösischPerson: vocatam laz CoquessazPerson: Sprachwechsel: Französisch, et quandam JohannetamPerson: de ultra lacum2 habitatorem, cum dompno Johanne GirodiPerson: capellanoBegriff: qui alias morabatur apud EchallentOrt: sunt circa duo anniDatum: 1496, et Johannem PilletPerson: de Sancto CyriacoOrt: , comedentes, bibentes, et facientes omnes actus quos soliti sunt facere in dicta secta.

Interrogatus a quo tempore non fuit in secta, dixit quod a festo Beati MichaelisPerson: vel circaDatum: 29.9.1498 (Kirchenfest), scilicet subtus castrum Dompni MartiniOrt:  ; et ibidem vidit omnes supradictos, preterKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: predam dictum Nycodum CarrazPerson: de RueryOrt: , quem non vidit a tempore quo recessit.
Et ulterius non fuit interrogatus, sed remissus ad horam vesperorumZeitspanne: abends, presentibus quibus supra et dompno Johanne VuystonisPerson: cappellano vicario dicti loci, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

23 novembre 1498, plus tard

Alia repeticioZentriert

Anno et die predictisOriginaldatierung: 23.11.1498, hora vesperorumZeitspanne: abends, fuit per prefatum dominum viceinquisitorem prefatus Petrus MenestreyPerson: interrogatus si unquam in confessione sacramentali fuerit confessus dictum crimen heresis. Dixit quod non.

[S. 432]Seitenumbruch

Interrogatus super maleficiisBegriff: , dixit quod demun sibi tradidit unum halobaustrumBegriff: repletum pulveribus ad nocendum hominibus et animalibus ; ex quibus maxime mori fecit unum bovemBegriff: Petro DaugozPerson: de Pullie luz GrantOrt: , est annusDatum: 1497, et unum alium Johanni MartiniPerson: ipsius loci, sunt circa septem mensesDatum: April 1498, ac unum alium Francisco JacaudPerson: de ChardonayOrt:  ; que sibi custodiebat Petrus Menetrey juniorPerson: , eiusdem inquisiti nepos, ob despectum quod noluerat sibi tradere.

Item confitetur dedisse ex illis pulveribus ad bibendum die festi Nativitatis Domini proxime lapsiDatum: 25.12.1497 de sero domi an–homicidiumMarginalie am linken Rand–an Panchaut Stephaneto LaciantPerson:  ; qui immediate perdidit loquelam et vixit sine loquendo usque in festo ao–Omnium sanctorumOrganisation: Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: beati JohannisPerson: –ao proxime lapsoDatum: 1.11.1498 ; deinde ab humanis decessit.

Item confitetur dedisse ad bibendum AnthoniePerson: uxori quondam Jaqueti CarrazPerson: de Pullie PictetOrt: , ap–homicidiumMarginalie am linken Rand–ap sunt novem anni vel circaDatum: 1489, et languivit certo tempore, deinde mortua fuit, eo quod quodam semel ipse et Franciscus MarguetPerson: transierunt per locum ipsum de Pullie PictetOrt: et ipsa noluit eis dare bibere. Et quadam alia vice qua reversi sunt, ipsa dedit eis, et tunc ipse dedit sibi ad bibendum, ex quo ipsa mortua est, ut supra.

Item confitetur quod sunt octo anni vel circaDatum: 1490, in domo de PanchautPerson: de Pullie luz GrantOrt: , aq–homicidiumMarginalie am linken Rand–aq dedisse ex illis pulveribus ar–ad bibendoKorrigiert aus: ad bibendum–ar Petro RozPerson: ipsius loci, ex quo mortuus fuit, ideo quod habueratKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: huas debatum de quadam decima.

[S. 433]Seitenumbruch

Item confitetur voluisse ponere ad sectam hereticorum vi et violencia quadam nocteZeitspanne: nachts, tenendo per brachium, MermetamPerson: uxorem Johannis LaciantPerson: quodam semel. Sed ipsa noluit, sed ab eodem evasit.
Ulterius non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemDatum: 24.11.1498, presentibus quibus supra.

24 novembre 1498

Alia repeticio dicti Petri Menestrey alias de SaugesPerson: , cum conclusione dicti processus.Zentriert

Anno quo supra et die vicesima quarta dicti mensis novembrisOriginaldatierung: 24.11.1498, supradictus supradictusKorrigiert aus: at Petrus des Sauges alias MenestreyPerson: inquisitus fuit per prefatum dominum viceinquisitorem iterum interrogatus super maleficiis per eum perpetratis et complicibus suis. Qui dixit et respondit alia nescire preterquam illa que superius dixit et confessus est.

Preterquam de complicibus suis, dixit et confessus est vidisse et realiter cognovissse in sectis supradictis au–complicesMarginalie am linken Rand–au supradictos omnes, necnon JohannemPerson: filium dicti Francisci MarguetPerson: et eiusdem JohannisPerson: uxoremPerson: , agentes et av honorem ac reverenciam demoni facientes, prout supra dictum est.
Aliud dixit se nescire ; [S. 434]Seitenumbruchsed juravit in manibus prefati domini viceinquisitoris super sanctis Dei euvangeliis omnia superius per eum confessata fore vera, et eadem vult manutenere coram omnibus.
Tunc prefatus dominus viceinquisitor dixit prefato inquisito an vellet concludere processum et conclusionem imponere. Quiquidem Petrus MenestreyPerson: inquisitus rogavitKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dix[it]aw eundem dominum viceinquisitorem ut concluderet et finem imponeret dicto eius processui, submictendo se de non in contrarium veniendo, renunciando juribus, etc.Abkürzung Illico comparuit venerandus procurator sacre fidei coram eodem domino viceinquisitore, petens concludi dictum processum et conclusionem fieri. Et tunc prefatus dominus viceinquisitor conclusit ax–conclusio processusMarginalie am linken Rand–ax ipsum processum et finem imposuit, presentibus venerabilibus religiosis et fratribus dominis Ludovico VullieriiPerson: priore et GuichardoPerson: ordinis CisterciensisOrganisation: et conventus MonteronisOrt: , necnonKorrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: necnonay Francisco JacaudPerson: castellano Dompni MartiniOrganisation: , Petro JacaudPerson: eius fratre, Girardo du ForPerson: , Johanne SovajatPerson: gubernatore, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

De dicti domini viceinquisitoris precepto

[Unterschrift:] AndreasIn der Vorlage: as ThovaciiPerson: Notarzeichen

[S. 435]Seitenumbruch

[S. 436]Seitenumbruch

[S. 437]Seitenumbruch

[S. 438]Seitenumbruch

Processus Petri des Sauges alias MenestreyPerson: super heresis crimine etc.Abkürzung

Dompni MartiniOrt: 3

Anmerkungen

  1. Lücke in der Vorlage (2 Wörter).
  2. Streichung durch einfache Durchstreichung: inquitore.
  3. Korrigiert aus: deputato.
  4. Streichung durch einfache Durchstreichung: ap.
  5. Hinzufügung zwischen zwei Zeilen.
  6. Hinzufügung am linken Rand von Hand des 20. Jh.: X.
  7. Streichung durch einfache Durchstreichung: de.
  8. Streichung durch einfache Durchstreichung: coram aliquo inquisitore.
  9. Hinzufügung am linken Rand von Hand des 20. Jh.: X.
  10. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Glaud[io].
  11. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp[ectus].
  12. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: faciunt.
  13. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: quia.
  14. Streichung durch einfache Durchstreichung: quod non.
  15. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: sp.
  16. Streichung durch einfache Durchstreichung: ubi.
  17. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: ipsimet.
  18. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: Eccles.
  19. Korrigiert aus: monitione.
  20. Korrektur überschrieben, ersetzt: emter.
  21. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  22. Streichung durch einfache Durchstreichung: questionari.
  23. Korrektur überschrieben, ersetzt: relis.
  24. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dixit.
  25. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dab.
  26. Hinzufügung am rechten Rand.
  27. Marginalie am linken Rand.
  28. Streichung durch einfache Durchstreichung: ad illa.
  29. Marginalie am linken Rand.
  30. Streichung durch einfache Durchstreichung: po[st].
  31. Marginalie am linken Rand.
  32. Streichung durch einfache Durchstreichung: mala.
  33. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  34. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  35. Marginalie am linken Rand.
  36. Korrektur überschrieben, ersetzt: soturno.
  37. Marginalie am linken Rand.
  38. Korrigiert aus: .
  39. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: pred.
  40. Marginalie am linken Rand.
  41. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: beati JohannisPerson: .
  42. Marginalie am linken Rand.
  43. Marginalie am linken Rand.
  44. Korrigiert aus: ad bibendum.
  45. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: hu.
  46. Korrigiert aus: .
  47. Marginalie am linken Rand.
  48. Streichung durch einfache Durchstreichung: facientes.
  49. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: dix[it].
  50. Marginalie am linken Rand.
  51. Korrektur auf Zeilenhöhe, ersetzt: necnon.
  1. Le procès reprend le 21 novembreDatum: 21.11.1498 et non le 17.
  2. Rive sud du LémanOrt: .
  3. Ecrit à l’envers, au dos du cahier.